توزيع تخصصي و جغرافيايي پزشكان متخصص در كشور در سال 1395 و برآورد تعداد مورد نياز تا سال 1404

Specialized and Geographic Distribution of Specialists in Iran in 2016 and its Estimates in 2026

مقدمه و اهداف: مطالعه حاضر با هدف توصيف وضعيت توزيع پزشكان متخصص در سال 1395 و برآورد آن براي سال 1404 تدوين شده است. روش كار: مطالعه حاضر توصيفي- تحليلي بوده كه در سال 1395 انجام گرفت و تمركز عمده آن بررسي وضعيت تعداد پزشك متخصص در بخش درمان 46 دانشگاه علوم پزشكي كشور بود. داده هاي پراكندگي متخصصان از معاونت درمان دانشگاه هاي علوم پزشكي جمع آوري گرديد. جهت محاسبه نسبت توزيع تعداد متخصصين به ازاي هر 100000 نفر جمعيت از نرم افزار اكسل و جهت تجميع داده‌ها و طراحي نقشه‌هاي GIS از نرم افزارهاي QlikView و Arc GIS استفاده شد. يافته‌ها: در سال 1395 در كشور 46 پزشك متخصص به ازاي هر 100000 نفر جمعيت در دسترس بوده و با لحاظ نمودن شاخص معادل تمام وقتي 2/1، در سال 1404 تعداد 63 متخصص به ازاي هر 100000 نفر جمعيت مورد نياز مي‌باشد. بيشترين و كمترين نسبت متخصص به جمعيت در سال 1395 به ترتيب در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي تهران (89 به ازاي 100000نفر) و جيرفت (10 به ازاي 100000نفر) گزارش شده است. بيشترين تعداد در گروه متخصصين زنان و زايمان و فوق تخصص ها (4747 نفر) و كمترين تعداد در گروه متخصصين سالمندان (4 نفر) گزارش شده است. نتيجه‌گيري: در هر دو شكل توزيع، نابرابري وجود دارد و طبق برآوردهاي سال 1404 درصورت پياده سازي نقشه راه درمان ايران، بخشي از اين پراكندگي كاهش مي‌يابد ولي بخشي كه مرتبط با سطح‌بندي متخصصين براساس منطق ارجاع است، حفظ خواهد شد.

Background and Objectives: The distribution of specialists is important in two ways: geographical and specialty. In this study, we provided a description of the distribution of specialists in Iran in 2016 and its estimates in 2026. Methods: This descriptive-analytical study was conducted in 2016 to estimate the number of specialists in 2026. Data were gathered through a census of specialists working in each of 439 cities in the country, including those in public and private sectors. Coefficient of variation and the number of specialists in 100000 populations were applied as distribution measures. Results: In the year 2016, there were 46 specialists per 100,000 populations, and it is estimated that considering the full-time equivalent index of 1.2, 63 specialists per 100,000 populations will be required in the year 2026. The highest and lowest ratio of specialists per population in the year 2016 was reported in Tehran (89 per 100,000 populations) and Jiroft (10 per 100,000 populations), respectively. The gynecologist group and geriatric specialists group were the largest (4747 specialists) and smallest group (4 specialists), respectively. Conclusion: There was a considerable disparity between different regions of the country in terms of access to specialists. Furthermore, the ratio of specialist per population in different specialty groups varied from one province to another. Upon implementation of the Iran Roadmap, according to 2026 estimates, this dispersion will be reduced to some extent; however, part of the dispersion related to the regionalisation pilicy.