تحليلي بر تعلق مكاني و عوامل مؤثر بر آن در سكونتگاه هاي غير رسمي (مورد مطالعه: محدوده‌ي شرق كال عيدگاه سبزوار)

در اين پژوهش وضعيت ابعاد تعلق مكاني ساكنان سكونتگاه غير رسمي شرق كال عيدگاه سبزوار و عوامل مؤثر بر آن مورد سنجش قرار گرفته است. تعلق مكاني كه بيانگر پيوند يا ارتباط عميق افراد با مكانهاي خاص است، نقشي تعيين­ كننده در بهره­مندي و تداوم حضور انسان در مكان دارد. هويت مكاني، وابستگي مكاني، تعلق عاطفي و پيوند اجتماعي ابعاد اين مفهوم را شكل مي­دهند كه تحت تأثير مجموعه شرايط محيطي، اجتماعي، فردي قرار دارند؛ بنابراين هر مكاني با توجه به شرايط خاص خود سطح متفاوتي از تعلق مكاني را به ساكنان خود عرضه مي­كند. در كل طرح موضوع تعلق مكاني در سكونت گاه هاي غير رسمي كه از نظر پايداري شرايط اجتماعي، اقتصادي و محيطي دچار مسأله هستند؛ هم از جهت نقش آن از منظر انسا ن­شناسي و جامعه ­شناختي(ايجاد هويت فردي و جمعي، همبستگي بين افراد و...) و هم از منظر برنامه ­ريزي اجتماع ­محور (نقشي كه تعلق مكاني مي­تواند در افزايش تمايل افراد براي مشاركت در امر به­ سازي محله داشته باشند) داراي اهميت است. تحقيق حاضر از نوع پيمايشي است و از پرسشنامه براي جمع­آوري داده­هاي ميداني استفاده شده است؛ حجم نمونه 130 نفر، روش نمونه ­گيري، تصادفي ساده و واحد تحليل سرپرست خانوار مي­باشد. روش تحليل اين داده­ها نيز آزمون­هاي آماري شامل آزمون برابري نسبت­ها، آزمون دوجمله ­اي، آزمون همبستگي لامبدا و ضريب همبستگي اسپيرمن است كه هركدام با توجه به نوع فرضيه و مقياس متغيرها مورد استفاده قرار گرفته است. در كل نتايج اين تحقيق نشان مي­دهد كه سطح تعلق مكاني ساكنان محدوده­ي شرق كال عيدگاه در 4 بعد تعلق عاطفي، وابستگي مكاني، پيوند اجتماعي و هويت مكاني در حد بالايي است كه اين امر متناقض با تصور رايج و نقض­كننده­ي فرضيه­ي اول تحقيق مبني بر پايين بودن سطح تعلق مكاني ساكنان اينگونه مكانهـاست. عـلاوه بر اين، تحقيق حاضر اين نتيجـه را به دست مي­دهد كه ارتباط معناداري بين ميزان رضايت ساكنان از وضعيت اجتماعي و كالبدي محيطي سكونتگاه با ميزان تعلق مكاني آنان وجود دارد؛ اما ارتباط بين ويژگي­ هاي فردي و سطح تعلق مكاني معنادار نيست.