خاندان رازي و تحول تاريخ‌نگاري در آندلس

Razi Household and the Change of Historiography in Andalusia

دانش تاريخ‌نگاري اسلامي در آندلس، با وجود هويت و شاكله ويژه خود، از ديگر نقاط جهان اسلام تأثير پذيرفته است. يكي از جريان‌هاي اثرگذار بر تاريخ­نگاري اسلامي در آندلس، خاندان رازي در سده سوم تا پنجم قمري/ نهم تا يازدهم ميلادي است كه تاكنون تحقيق مستقل و جامعي درباره آنها صورت نگرفته است‌. اين مقاله، با تكيه بر روش تحليل وقايع، به دنبال پاسخ به اين پرسش اساسي است كه با توجه به بسترهاي شكل‌گيري تاريخ‌نگاري آندلس، نقش خاندان رازي در زمينه انتقال تجربيات تاريخ‌نگاري به آندلس چه بوده است؟ يافته­ هاي اين پژوهش، نشانگر آن است كه از سده سوم و ابتداي سده چهارم هجري، با ورود مورخاني از خاندان رازي، روش حديثي در كنار تاريخ ­نگاري واقع­ گرايانه سبك كوفي، زمينه‌ساز تحول تاريخ‌نگاري آندلس شد‌‌. گرايش به تدوين تاريخ‌هاي عمومي تا پايان دوره امويان در آندلس و گرايش شديد خاندان حاكم به تدوين طبقات شاعران و اديبان و نيز تاريخ­ نگاري منظوم در اواخر عصر اموي و تقويت رويكرد عقلاني­ ترشدن، جدا از سير تاريخ‌نگاري درباري در دوره ­هاي بعد را مي­ توان از مهم‌ترين پيامدهاي حضور خاندان رازي برشمرد.

The science of Islamic historiography in Andalusia has been affected by the other areas in the world of Islam regardless of having its own particular identity. One of the trends effective on the Islamic historiography in Andalusia is Razi household during the third to fifth century after hijrah and ninth to eleventh (AC) while it has not been done a comprehensive and particular research regarding that. Relying on the analysis of events, this article is to answer this basic question on the role of Razi household concerning the exchange of experiences of historiography to Andalusia by considering the grounds towards the development of the historiography of Andalusia. The findings of this research indicates that Hadith procedure along with the realistic historiography of Kufi style provided the ground for the alteration in the historiography of Andalusia by the entrance of historiographers out of Razi household from the third century to the beginning of the forth century. The tendency towards the development of general history till the end of Omavids in Andalusia and the strong tendency of dominant household towards the gathering of poets and literati’s classes as well as the versified historiography at the end of omavids’ century and strengthening a more intellectualized approach separate from the trend of courtly historiography in later times could be considered as the most important consequences of Razi household presence.