اولويت‌بندي مداخله در بافت‌‌هاي فرسوده شهري براي مديريت بحران قبل از وقوع (نمونۀ موردي: محلۀ سرخاب تبريز)

مقدمه: در حال حاضر در كشور ايران بيش از چهل هزار هكتار بافت فرسودۀ شهري وجود دارد كه با توجه به فراگيري بخش اعظمي از آن در بافت هاي قديمي و نيز مشكلات فراوان زيرساختي در حال تبديل به تهديدي اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي براي شهرها مي باشد لكن با در نظر گرفتن اين امر تنها راه حل خروج از بسياري از معضلات شهري احيا بهسازي و نوسازي بافت هاي كهن شهري است كه در صورت اعمال سياست هاي صحيح شهري مي تواند تحولي اساسي براي توسعه پايدار شهري در پي داشته باشد. در اين ميان بافت فرسودۀ محلۀ سرخاب به سبب پيشينۀ غني فرهنگي و تاريخي يكي از بافت هاي كهني است كه ضرورت نگرش اصولي فنّي و كارشناسانه و بهسازي و نوسازي آن به طور محسوسي احساس مي گردد. روش: در اين تحقيق ابتدا براي شناسايي معيارهاي مؤثر در فرسودگي بافت با استفاده از مطالعات كتابخانه اي و تحقيقات پيشين معيارهاي مؤثر شناسايي شد. سپس با استفاده از توابع نرم افزار ArcGIS نقشه هاي معيار تهيه شد. در مرحلۀ بعد ميزان تأثير هر يك از معيار ها با استفاده از مدل تحليل سلسله مراتبي مشخص شد و در نهايت با استفاده از توابع همپوشاني نرم افزار ArcGIS اعمال اوزان منتج از مدل مذكور نقشۀ نهايي كه نشان دهندۀ ميزان فرسودگي يا همان اولويت مداخله در بافت استخراج شد. يافته ها: نتايج نشان مي دهد كه با استفاده از نتايج پرسشنامۀ خبره مدل تحليل سلسله مراتبي، معيار ناپايداري سازه اي با امتياز0.423 مهم ترين معيار و معيار فاصله از فضاهاي باز با امتياز 0.032 در مرتبه آخر اهميت قراردارد معيار هاي ديگر نيز به ترتيب ، فاصله از گسل 0.267 ، نفوذناپذيري 0.135 ، فاصله از مراكز خطر 0.093 ، ريزدانگي 0.05 هستند. نتيجه گيري: اعمال مدل تحليل سلسله مراتبي در تركيب با توابع همپوشاني GIS نقشۀ نهايي اولويت بندي مداخله در بافت فرسوده محلۀ سرخاب را نشان مي دهد كه طبق آن اولويت اول جمعاً با مساحت 3313 متر مربع 33 درصد، اولويت دوم با مساحت 3633 مترمربع 37 درصد و اولويت سوم با مساحت 3003 30 درصد از محلۀ سرخاب را تشكيل مي دهند