پديد آورندگان :
مصدق راد، علي محمد دانشگاه علوم پزشكي تهران - مركز تحقيقات مديريت اطلاعات سلامت - دانشكده بهداشت - گروه علوم مديريت و اقتصاد بهداشت , پوررضا، ابوالقاسم دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت - گروه علوم مديريت و اقتصاد بهداشت , ابوالحسن بيگي گله زن، نسرين دانشگاه علوم پزشكي تهران - دانشكده بهداشت , شاه ابراهيمي، شهاب الدين دانشگاه علم و صنعت - دانشكده پيشرفت
كليدواژه :
شاخص توسعه انساني , مرگ مادران , مرگ نوزادان , مرگ شيرخواران و مرگ كودكان زير 5 سال
چكيده فارسي :
مقدمه و اهداف: شاخص توسعه انساني يك معيار رتبه‌بندي توسعه‌يافتگي كشورها و شاخص‌هاي مرگ‌ومير مهم‌ترين شاخص‌هاي سلامت هستند. هدف اين مطالعه تعيين ارتباط بين شاخص توسعه انساني و شاخص‌هاي مرگ مادران، نوزادان، شيرخواران و كودكان زير 5 سال در ايران است.
روش كار: مطالعه طولي حاضر در بازه زماني 1384 تا 1395 انجام شد. براي بررسي همبستگي بين شاخص‌هاي مذكور از آزمون همبستگي پيرسون و براي تعيين ميزان تأثير شاخص توسعه انساني بر شاخص‌هاي مرگ‌ومير از معادلات رگرسيون استفاده شد.
يافته‌ها: شاخص توسعه انساني در ايران از 0/069 در سال 1384 به 0/774 در سال 1395 افزايش يافت (12 درصد افزايش). در سال 1395 ميزان ميرايي مادران 26 درصد، ميزان ميرايي نوزادان 41 درصد، ميزان ميرايي شيرخواران 52 درصد و ميزان ميرايي كودكان زير 5 سال 42 درصد نسبت به سال 1384 كاهش يافت. شاخص توسعه انساني داراي همبستگي منفي با ميزان مرگ مادران، نوزادان، شيرخواران و كودكان زير 5 سال بود. براي كاهش يك مرگ مادر در هر صد هزار تولد زنده شاخص توسعه انساني بايد 0/01 افزايش يابد. افزايش به ميزان 0/014، 0/009 و 0/008 در شاخص توسعه انساني منجر به كاهش يك مرگ نوزاد، شيرخوار و كودك زير 5 سال به ازاي هر هزار تولد زنده مي‌شود.
نتيجه‌گيري: با افزايش شاخص توسعه انساني ميزان‌هاي ميرايي مادران، نوزادان، شيرخواران و كودكان زير 5 سال كاهش مي‌يابند. سياست‌گذاران و مديران بايد نسبت به تخصيص بهينه منابع عمومي كشور بين بخش‌هاي مختلف اجتماعي و اقتصادي كشور اقدام كنند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Human Development Index (HDI) is an important indicator of a country’s development. On the other hand, mortality indicators are the most important indicators of the health of a society. This study aimed to examine the association between HDI and maternal, neonatal, infant, and under-five mortality rates in Iran between 2005 and 2016.
Methods: This longitudinal study was conducted using data collected from Iran Statistics Center, World Health Organization, and United Nations Development Program. SPSS software version 22 was used for data analysis. Pearson correlation test was applied to examine the correlation between HDI and mortality rates. Regression analysis was used to measure the effect of HDI on mortality rates.
Results: HDI increased from 0.690 in 2005 to 0.774 in 2016 (12% rise). Maternal, neonatal, infant, and under-five mortality rates decreased by 26, 41, 52, and 42% in 2016 compared to 2005, respectively. HDI had a significant indirect association with maternal (-0.973), neonatal (-0.983), infant (-0.739), and under-five mortality (-0.987). An increase of 0.01 in HDI reduced 1 maternal death per 100,000 births. An increase of 0.014, 0.009, and 0.008 in HDI decreased one neonatal, infant, and under-five death per 1000 births.
Conclusion: The results showed that increased HDI correlated with decreased mortality rates. Therefore, policymakers should pay more attention to socio-economic determinants of health in allocating resources to different sectors of the country, including health.
