كاربرد نظريه رفتار برنامه ريزي‌شده در تحليل اخلاقي رفتار حفاظت آب

Application of the Planned Behavior Theory in Ethical Analysis of Water Conservation Behavior

زمينه و هدف: استفاده بهينه از منابع آب به عنوان يك ضرورت در بخش كشاورزي محسوب ميشود. هدف پژوهش حاضر تحليل اخلاقي رفتار حفاظت از آب كشاورزان استان آذربايجان غربي بود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي آ همبستگي، جامعه مورد مطالعه را كشاورزان استان آذربايجان غربي در سال 1396 تشكيل مي‌دادند. حجم نمونه بر اساس جدول كرجسي و مورگان تعداد 380 نفر برآورد گرديد. براي نمونهگيري از روش نمونهگيري تصادفي طبقهاي با انتساب متناسب استفاده شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق‌ساخته‌اي بود كه روايي و پايايي آن مورد تأييد قرار گرفت. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از نرم‌افزارهاي SPSS 22 و AMOS 22 استفاده شد. يافته‌ها: متغيرهاي نيت حفاظت آب (p<0/01 ،r=0/559) و كنترل رفتاري دركشده (p<0/01 ،r=0/433) همبستگي مثبت و معنيداري با رفتار حفاظت آب نشان دادند. افزون بر اين، بررسي همبستگي مثبت و معني‌داري بين سه متغير هنجار اخلاقي (p<0/01 ،r=0/598)، هنجار ذهني (p<0/01 ،r=0/510) و كنترل رفتاري دركشده (p<0/01 ،r=0/329) با نيت حفاظت آب مشاهده شد. در ميان اين سه متغير، هنجار اخلاقي داراي بيشترين ميزان همبستگي با نيت حفاظت آب بود. متغيرهاي مستقل موجود در چارچوب پژوهش توانستند به ترتيب 43/1 درصد از تغييرات واريانس نيت حفاظت آب و 41/9 درصد از تغييرات واريانس رفتار حفاظت آب را پيشبيني كنند. نتيجه‌گيري: يافته‌ها نشان مي‌دهد، ميتوان از نظريه رفتار برنامهريزي‌شده در تحليل رفتار اخلاقي حفاظت آب كشاورزان استفاده نمود. چارچوب پيشنهادي مي‌تواند منجربه توسعه و گسترش درك و فهم در زمينه تعاملات پيچيدهاي گردد كه ميان متغيرهاي روانشناختي ـ اجتماعي حفاظت از منابع آب وجود دارد.

Background and Aim: Efficient use of water resources is an undeniable necessity in agricultural sector. The purpose of the present study was ethical analysis of farmers' water conservation behavior in West Azerbaijan Province. Materials and Methods: In this descriptive-correlational research, the study population included the farmers residing in the West Azerbaijan province in 2017. 380 farmers were selected as a sample using Krejcie and Morgan's sample size table and stratified random sampling method. Research tool was a researcher-made questionnaire which its validity and reliability was confirmed. SPSS 22 and AMOS 22 soft-wares were used to analyze the data. Findings: Water conservation intention (p<0.01, r=0.559) and perceived behavioral control (p<0.01, r=0.433) had positive and significant correlation with water conservation behavior. Furthermore, the moral norm of water conservation (p<0.01, r=0.598), subjective norm of water conservation (p<0.01, r=0.510), and perceived behavioral control (p<0.01, r=0.329) had also positive and significant correlation with water conservation intention. The independent variables of the study framework accounted for 43.1 percent of water conservation intention's change and 41.9 percent of water conservation behavior's change, respectively. Conclusion: It can be concluded that Planned Behavior Theory can be applied to analyze farmers' moral behavior of the water conservation. Using the proposed theoretical framework leads to development and extension of existing understanding, regarding complex interactions of socio-psychological variables of water resources conservation.