كليدواژه :
درمان‌گروهي شناختي-رفتاري , آموزش مديريت‌رفتار مادر , افسردگي‌مادر , اختلال نارسايي توجه-بيش‌فعالي
چكيده فارسي :
مقدمه: روش آموزش والدين به دليل ويژگي‌هاي منحصربفرد خود در ميان روش‌هاي درماني، يك وجه مكمل مداخله‌هاي روان درماني است كه در آن به والدين و ديگر مراقبان، فنون مقابله با مشكلات رفتاري كودكان آموزش داده مي‌شود. اين پژوهش با هدف بررسي اثربخشي درمان شناختي-رفتاري توأم با مديريت رفتار مادر بر افسردگي مادران و نارسايي توجه-بيش‌فعالي كودكان 10-7 سال انجام شده‌است.
روش كار: اين مطالعه از نوع آزمايشي، طرح پيش آزمون-پس آزمون-پي‌گيري با گروه كنترل است كه در مدارس ابتدايي شهرستان بهبهان و در سال 1393 انجام شده است. جامعه آماري شامل مادران افسرده كودكان 10-7 سال مبتلا به اختلال نارسايي توجه –بيش‌فعالي بود. شركت‌كنندگان پژوهش 24 نفر از مادران مبتلا به افسردگي مي‌باشند كه از بين 320 نفر از مادران دانش‌آموزان انتخاب شدند، كه كودكان آنان اختلال نارسايي‌توجه-بيش‌فعالي داشتند. اين نمونه با روش تصادفي ساده انتخاب و در دو گروه آزمايش و كنترل گمارده شدند. ابزارهاي پژوهش شامل مصاحبه تشخيصي، پرسشنامه افسردگي بك و پرسشنامه كانرز والد بود كه روايي و پايايي آن‌ها تأييد شد. گروه آزمايش 18 جلسه مداخله گروهي دريافت كردند. توصيف داده‌ها توسط ميانگين و انحراف‌معيار و تجزيه‌وتحليل داده‌ها از طريق تحليل كوواريانس چندمتغيري با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 انجام شد.
يافته‌ها: تحليل داده‌ها در سطح معني‌داري 05/0 > P انجام شد. نتايج تحليل كوواريانس در پس‌آزمون نشان داد، ميانگين نمره افسردگي مادران در گروه آزمايش در مقايسه با گروه كنترل كاهش يافته (27/81 = F، 001/0 < P)، اما ميانگين نمره‌ها در اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي كودكان كاهش معني‌داري نيافت (821/0 = F، 357/0 = P)،. ميانگين نمره‌هاي افسردگي و اختلال نارسايي توجه –بيش‌فعالي در مرحله پي‌گيري در گروه آزمايش، در مقايسه با گروه كنترل، كاهش معني‌دار نشان داد (به‌ترتيب 87/27 = F، 001/0 < P؛ 32/10 = F، 004/0 < P).
نتيجه گيري: با توجه به يافته‌هاي پژوهش مبني بر اثر درمان شناختي- رفتاري توأم با مديريت رفتار مادر بر كاهش افسردگي مادر و علائم نارسايي توجه-بيش‌فعالي كودكان، پيشنهاد مي‌شود برنامه‌هاي آموزشي و درماني با تاكيد بيشتر بر چگونگي ارتباط مادر و كودك براي مادران با كودكان دبستاني استفاده گردد تا از بروز بسياري از مشكلات رفتاري، درماني و تحصيلي در كودكان پيشگيري نموده و باعث سلامت مادر و كودك شود.
چكيده لاتين :
Introduction: Due to its unique characteristics among various therapeutic approaches, parents’ training is a supplement to psychotherapeutic interventions, where parents and other care-takers are trained against behavioral problems of their children. The present study investigated the effectiveness of cognitive behavior therapy along with behavior management of mothers in reduction of mothers’ depression and Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) among children aged 7 to 10.
Methods: The study used an experimental method with a pretest-posttest-follow-up scheme with control group at elementary schools of Behbahan, during year 2014. The statistical society was made up of several mothers with depression, who had 7- to 10-year-old children with the ADHD disorder. In this context, using a multistage random sampling approach, 24 depressed females with ADHD children were randomly chosen among 320 mothers with depression. These mothers were divided to two test and witness groups. Research tools involved diagnostic interviews, Beck Depression Inventory, and Conners’ Parent questionnaire, the validity and reliability of which have been confirmed. The experimental group received 18 sessions of group interventions. Data analysis was done using the SPSS software version 21 and descriptive statistics methods (mean and standard deviation) and inferential statistics (covariance analysis).
Results: At the significance level of P < 0.05, results of covariance analysis in posttest showed a reduction in the average scores of mothers’ depression, compared to the control group (P < 0.001, F = 81.27), yet no significant change occurred in the average scores of ADHD disorder among children (P = 0.375, F = 0.821). Average scores of mothers’ depression and ADHD disorder in the follow-up stage in the test group had a significant decrease, compared to the control group (P < 0.004, F = 10.32 and P < 0.001, F = 27.87 respectively).
Conclusions: With regards to the findings on the effectiveness of cognitive-behavioral therapy and behavior management of the mothers on the reduction of mothers’ depression and attention deficit hyperactivity disorder symptoms among children, it is suggested that training and therapeutic programs should be used with further emphasis on the relationship between mothers and elementary school-aged children so that different behavioral, therapeutic, and educational problems in children can be prevented and mothers’ and children’s well-being can be improved.
