بررسي نظام اقتصاد رقابتي در حقوق شهروندي از ديدگاه فقهي

A Study of Resistance Economy System in Citizenship Rights from a Jurisprudential Point of View

بعد از شكل‌گيري جوامع بشري، اولين رابطه‌اي كه ميان انسان‌ها شكل گرفت، تبادلاتي بود كه بر اساس نيازشان بين آنان صورت پذيرفت و در حوزه‌هاي مختلفي، مانند خريد و فروش و معاوضه كالاها انجام شد. با پيشرفت و افزايش سطح فكري مردم اين تبادلات شكل پيچيده‌تري به خود گرفت كه امروزه به آن «اقتصاد» مي‌گويند. بعدها اقتصاد شكل كامل‌تري يافت تا اين‌كه نظريات بسياري در حهت ارتقاي سطح كيفي آن بيان شد. در كشور ما يكي از موضوعاتي كه در سال‌هاي اخير مورد توجه قرار گرفته، نظام اقتصاد رقابتي است كه مقام معظم رهبري براي تحقق و اجرايي‌شدن اصل 44 به آن تصريح نموده‌اند. در عين حال از مهم‌ترين مباني كه در حقوق شهروندي، رييس‌جمهور وقت از آن نام برده بردند، «اصل حمايت از اقتصاد رقابت و شفاف» است. اين اصل در به وجودآوردن يك اقتصاد سالم تأثيرگذار است و مي‌تواند يك راه‌كار براي تحقق اصل حياتي اقتصاد مقاومتي بوده و تأمين‌كننده حقوق شهروندي باشد. حال اين سؤال مطرح مي‌شود كه فقه چه راه‌كار مناسبي براي دستيابي به اقتصاد سالم، شفاف و رقابتي ارائه مي‌دهد؟ فقه هم با قواعدي، مانند قاعده آزادي و عدم اكراه، قاعده عدم انحصار يا عدم رفتار انحصارگرايانه، قاعده تعاون و قاعده حق اولويت توانسته راه‌كارهاي مناسبي ارائه دهد. اين نوشتار به روش اسنادي ـ كتابخانه‌اي تهيه شده است.

Upon the emergence of societies, the first relationship that humans needed to establish between themselves was transaction. As time went by transaction turned to one the most vital branches of human basic needs and grounded what we know today as economy. With the development of people's intellectual level economy evolved to more complicated form until numerous theories were offered in order to enhance its level of quality. One of the principles that have been emphasized in recent years is the necessity of transparent and competitive economic system. The article 44 of the constitution, according to Supreme Leader, can be a basis for resistance economy as one of the strategies of foundation of a transparent and competitive economy. Meanwhile one of the most fundamental principles that have been stipulated in the citizenship rights notified by President Rouhani is the principle of support of competitive and transparent economy. This system is influential in the creation of a healthy economy and can serve as a strategy for the realization of the vital principle of resistance economy and citizenship rights. The current essay seeks to see whether jurisprudence can provide strategies and reasons for this task and it seems that jurisprudential principles can offer a correct basis for better implementation of this principle. This study has been conducted based on document analysis and library researches.