بازتابندگي و بكارگيري آن در تحقيقات كيفي: يك مطالعه مروري

Reflexivity and Its Application in Qualitative Researches: A Narrative Review

مقدمه: درك تجربيات افراد و شناخت دنياي آنان مهمترين هدف مطالعات كيفي است. در همين راستا دغدغه اعتماد به اطلاعاتي كه منجر به ساختن معنا مي‌شوند، همواره مورد توجه بوده است و روش‌هاي متعددي نيز در اين مورد مطرح شده است. بازتابندگي و يا بازانديشي، از جمله مهمترين و تكنيكي‌ترين اين روشهاست. لذا اين مطالعه با هدف تشريح مفهوم بازتابندگي و ابعاد آن و چگونگي بكارگيري آن در تحقيقات كيفي اسنجام گرفت. روش كار: مطالعه حاضر يك مطالعه مروري نظامند است. به منظور دستيابي به متون مورد نظر، واژه‌هاي "تحقيق كيفي"، "بازتابندگي"، "بازتاب" "بازانديشي"، "پارادايم تفسيري" در پايگاههاي جستجوي الكترونيكي Science Direct، Science Direct، Medline Cinahl، Ovid، Google Scholar، PubMed و Magiran و دستي با كليد واژه‌هاي فارسي و انگليسي به صورت مستقل و در تركيب با هم بدون محدوديت زماني مورد جستجو قرار گرفتند. پس از اعمال معيارهاي ورود (وجود كليد واژه‌هاي ياد شده در عنوان يا كليد واژه‌هاي مقاله مورد نظر) و خروج (زباني غير از فارسي و انگليسي، تكراري بودن، عدم ارتباط با هدف مطالعه و عدم دسترسي به تمام متن مقاله) 16 مقاله و كتاب مرتبط با موضوع انتخاب شد و داده‌هاي مورد نظر استخراج گرديد. داده‌ها توسط دو نفر از پژوهشگران استخراج و توسط دو تن ديگر مجدداً بازنگري شدند. يافته‌ها: يافته‌هاي حاضر حاصل مطالعه 12 مقاله و 4 كتاب (به زبان انگليسي) مرتبط با موضوع مي‌باشند. از منظر اتيمولوژي بازتابندگي به معناي برگشتن به خود، خويشتن نگري راديكال است. اين مفهوم تفسير كننده هستي شناسي تفسيرگرايانه است و به همين دليل ابزاري با ارزش جهت آزمون تأثير موقعيت، ديدگاه و حضور محقق در عرصه تحقيقات كيفي است كه در كنار معتبرسازي يافته‌هاي تحقيق، ذهن و روح محقق را نيز براي انجام تحقيق كيفي آماده مي‌سازد. نتيجه گيري: بازتابندگي علاوه بر يك مفهوم، يك فرآيند نيز هست كه با نگاهي نقادانه به محقق و روند تحقيق، اعتبار آنها را محك مي زند. اين انتقاد تنها خارجي نبوده و از طريق خوانندگان تحقيق صورت نمي‌گيرد، بلكه از درون محقق نشات مي‌گيرد و تفاسير وي از زندگي و تجربياتش در مواجهه با وقايع، را شكل مي‌دهد.

Introduction: Understanding human experiences and recognizing their world are the main aims of a qualitative research. There is a concern to trust to the findings that lead to meaning-making, so several methods have been recommended for this challenge. Reflexivity is one of the most important and technical way that introduced in this field. This study aimed to clarify the concept of reflexivity, its dimensions and how to apply it in qualitative researches. Methods: A systematic review of evidences was conducted. Databases of SID, PubMed, Google Scholar, Ovid, MEDLINE, and CINAHL were searched by key words of “reflexivity”, “reflection” and “interpretative paradigm”, without any time limitation. After applying inclusion and exclusion criteria, a total of 16 articles and books were selected for the final analysis. The data were extracted by two researchers and reviewed by two others. Results: From its etymological roots “reflexivity” involves looking again, turning back to yourself. It evokes interpretivist ontology, so it is a valuable material to examine the effect of researcher’s idea in meaning the situation, in qualitative research. It prepares the mind of a researcher for conducting a study and examines the validation of the findings. Conclusions: Reflexivity is a concept and a process, that look at the researcher and the research process by critical lens. This critique is not only external and through the readers, but also resulting in researcher interpretations of his/her life and his/her experiences in encountering the events.