تأثير متغيرهاي اجتماعي بر تنوعات واكه اي گويش هاي اجتماعي فارسي در نهبندان

The Effect of Social Variables on Vowel Variations of Sociolects of Persian in Nehbandan

گويشوران مختلف گونه‌هاي زبان فارسي داراي گويش‌هاي اجتماعي هستند كه تحت تأثير عوامل گوناگون اجتماعي شكل ميگيرند. پژوهش حاضر، كه از نوع توصيفي-تحليلي است، قصد دارد تنوعات واكه اي فارسي معيار در گويش نهبنداني را توصيف و تأثير عوامل اجتماعي جنسيت، سن و تحصيلات بر ميزان استفاده از آن‌ها را بررسي و تحليل نمايد. به اين منظور، گفتار 24 گويشور نوجوان، جوان و مسن نهبنداني واجد شرايط، به منظور استخراج تنوعات واكه اي مربوط، به روش ميداني (مصاحبه) ضبط و سپس آوانويسي شد. نمونه ها به دليل مهاجرپذير بودن منطقه به صورت هدفمند انتخاب شدند. آنگاه فراواني آن دسته از تنوعات واكه اي، كه در گفتار گويشوران بسامد وقوع بالايي داشتند، تحليل و بقيه تنوعات فقط توصيف گرديد. يافته هاي پژوهش نشان داد تحصيلات عامل مهمي در شكل گيري گويش اجتماعي است. گفتار جنس مونث در هر دو گروه باسواد و بي سواد، به جز زنان مسن بي سواد، به فارسي معيار نزديكتر است. افزايش سن در گروه جوانان و گويشوران مسن، در تنوعات واكه اي مختلف نتايج متفاوتي در بر داشته است. نتايج، همچنين، آشكار ساخت كه نوجوانان در برخي تنوعات مورد مطالعه كه ريشۀ تاريخي داشتند، درصد كمتر و در بقيه موارد درصد بيشتري از صورتهاي غير معيار را به خود اختصاص داده اند. همچنين مشخص شد جنسيت نقش مهمي در تمايز گفتار گويشوران دارد. در گروه نوجوانان، گفتار دختران نوجوان، در هر دو گروه داراي والدين باسواد و بي سواد، نسبت به پسران همان گروهها به فارسي معيار نزديكتر است. بدين ترتيب مي‌توان نتيجه گرفت كه گويشهاي اجتماعي فارسي حتي در جوامع زباني كوچكي كه به گونۀ زباني محلي خودشان صحبت مي كنند و همبستگي زباني آن‌ها زياد است نيز وجود دارند.

Different speakers of Persian varieties have sociolects developed due to various social variables. The present descriptive-analytic study aims at descrbing vowel variations of Nebandani dialect of Persian and investigating the effect of social variables including gender, age and education on the use of the given variations. Having interviewed the informants, the relevant vowel variations were extracted from the recorded speech of 24 qualified adolescents, young and old speakers. Due to the high rate of immigration to this area, the samples were selected purposefully. After transcibing their speech, the frequency of the recurrent vowel variations was determined and the remaining variations were just described. The results showed that education played an important role in distinguishing the speech of different speakers. Females’ speech in both literate and non-literate groups, with the exception of non-literate old women, was closer to the standard Persian. In young and old speaker groups, aging had different results with regard to different vowel variations. The results also revealed that adolescents rarely used some variations having historical roots. However, concerning variations with no historical origin, they used more non-standard forms. It was also found that gender played an important role in differentiating the speech of male and female speakers. The speech of adolescent girls having literate and non-literate parents was closer to standard Persian than the boys of the same group. Therefore, it can be concluded that sociolects occur even in small language communities speaking their own speech variety and having high language solidarity.