مقايسه پديده تكريم در متون ديني اسلام و زرتشتي

Comparison between ‘Honorification’ in Islamic and Zoroastrian Texts

ادوات تكريمي آن دسته از صورتهاي اشاري اجتماعي هستند كه به عنوان نشانه هاي ادب و احترام نسبت به برخي مصاديق اسمي و در جهت رمزگذاري شأن اجتماعي بالاي مخاطب به كار مي‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسي و مقايسۀ الفاظ و عبارات تكريمي در متون ديني اسلام و آيين زرتشتي است. پيكرۀ مورد بررسي، آن دسته از ادوات تكريمي بود كه از متون كتبي و شفاهي متعلق به دو دين جمع آوري شد و سپس به لحاظ ساختاري، معنايي و كاربردشناسي مورد مقايسه قرار گرفت. بررسي داده ها بيانگر يافته هاي زير بود: در هر دو پيكره، عبارات تكريمي هم در جايگاه قبل و هم پس از هسته قرار مي گيرند؛ با اين تفاوت كه در اسلام ادوات تكريم داراي گستره و تنوع بيشتري بوده و ساختار طولاني تري دارند و در زرتشتي، عبارات دعايي در جايگاه پس از هستۀ اسمي قرار مي گيرند. در هر دو پيكره، علاوه بر شخصيّت‌هاي مذهبي، ازمنه، مكانها، اجسام و پديده هاي مرتبط با دين كه داراي وجهۀ ديني هستند نيز مورد تكريم قرار مي‌گيرند. علاوه بر ادوات تكريم عام، دادههاي متعلق به هر دو پيكره حاوي اقلام نشانداري بود كه در همنشيني با هسته هاي اسمي مشخصي مي آيند. داده ها و مشاهدات متعلق به هر دو دين همچنين شامل رفتارهاي كلامي و غير كلامي ممنوعه (تابوها) بود كه ميتوان سكوت را وجه مشترك رفتارهاي ممنوعۀ متعلق به دو دين بهحساب آورد. نكتۀ آخر اينكه نظامهاي تكريمي هر دو دين در سوي مقابل خود حاوي الفاظ و عباراتي هستند كه بيانگر نفرت و بيزاري مذهبي است. در كنار شباهت هايي كه عنوان شد، مهم‌ترين تفاوت بين اقلام تكريمي در دو پيكره را، صرف نظر از فراواني و گوناگوني اين القاب، مي‌توان در انگيزۀ كاربرد اين اقلام در دين اسلام به عنوان يك تكليف ديني جستجو كرد كه آن را تحت عنوان تولّي و تبرّي مي شناسيم.

Honorifics are social deixis which serve as signs of respect and politeness for references to certain noun phrases in order to show dignity of addressee(s). The purpose of this study is to compare the use of honorific terms and phrases in the two religions of Islam and Zoroastrianism. The data were collected from written and oral religious texts which were then examined and compared to each other in terms of structures, meanings and pragmatic use. The findings are as follows: In the two religions, honorifics appear both before and after the nominal; however, Islamic honorifics are longer in structures and more various in types, while in Zoroastrian they appear before the head. In both corpora in addition to religious figures, honorific terms were used for the places, objects and phenomena related to religion. In addition to unmarked honorifics, the corpus of the two religions contained marked honorifics which appear with some certain names. Both religions contain prohibited verbal and non-verbal behaviors (taboo) such as silence which can be referred to as a common feature in the two ceremonies. Finally, both religions contain items opposite to the honorifics with the meaning of hatred and disgust. Along with the similarities mentioned above, the significant difference between the two corpora is that the use of honorifics in Islam is motivated by a kind of religious duty known as ‘amity’ and ‘animosity