آسيب‌شناسي سرفصل مصوب گرايش ادبيات روايي در مقطع كارشناسي ارشد در پرتو مطالعات برنامه‌ريزي آموزشي

اين جستار، برخي از آسيب‌هاي برنامه درسي مصوب وزارت علوم براي گرايش ادبيات روايي در مقطع كارشناسي ارشد رشته زبان و ادبيات فارسي را معرفي، توصيف، تحليل و ارزيابي نقادانه مي‌كند. گسترش رشته‌ها و به تبع آن گرايش‌هاي مختلف در مقاطع تحصيلات تكميلي از جمله ضروريات پيشرفت و توسعۀ علمي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي، و اجتماعي جوامع محسوب مي‌شود و از اين رو توجه به تعيين برنامه‌هاي درسي (curriculum) براي گرايش‌هايي كه بنا به اقتضاي شرايط جامعه آموزشي و علمي ضرورت پيدا مي‌كنند، امري بس حياتي است، چه موفقيت و عدم موفقيت يك رشته و گرايش‌هاي آن به تعيين و ترسيم دقيق برنامۀ درسي براي آن رشته و گرايش‌ها بستگي تام دارد. به تازگي، دست‌اندركاران برنامۀ آموزشي رشتۀ زبان و ادبيات فارسي، تلاش كرده‌اند كه گرايشي را با عنوان ادبيات روايي (narrative literature) براي مقطع كارشناسي ارشد تعيين، تعريف، توصيف و تشريح كنند. ليكن، نگاهي اجمالي و البتّه دقيق به اين برنامۀ درسي نشان مي‌دهد كه اين برنامه بسيار آسيب‌پذير و ناستوار است به گونه‌اي كه به نظر نمي‌آيد بتواند در صورت اجرايي شدن در مراكز عالي، به اهداف خود نايل آيد، چون چندان نيازمحور نيست و اهداف، مطالب، روش‌ها و ارزيابي در آن رعايت نشده است. از اين رو، ضمن قدرداني از تلاش‌هايي كه دست‌كم براي معرّفي اين گرايش تازه و البتّه حياتي به عمل آمده، توجّه به برخي آسيب‌ها و تلاش براي كاستن از اين ضعف‌ها ضرورت پيدا مي‌كند. اين آسيب‌ها را مي‌توان در دو دستۀ كلّي جاي داد. يك دسته از آسيب‌ها به مسئله محور نبودن خود برنامه­ريزي، مشخّص نبودن اهداف، محتويات، روش‌ها و ارزيابي برنامۀ درسي اين گرايش مربوط مي‌شود و دستۀ دوم به كلّي بودن و مرتبط نبودن سرفصل‌ها و شرح و توصيف واحدهاي مرتبط و روزآمد نبودن منابع و بي‌ارتباط بودن واحدهاي مصوب با گرايش ادبيات روايي مربوط مي‌شود. اين جستار تلاش مي‌كند كه اين دو دسته آسيب را در پرتو اصول نظري و عملي مطالعات برنامۀ درسي به اجمال معرفي و راهكارهايي براي برون رفت از اين آسيب‌ها پيشنهاد كند.