ارزيابي روابط عملكرد، صفات مرتبط با عملكرد و كيفيت ميوه با استفاده از ضرايب همبستگي و تجزيه خوشه‌اي در برخي رگه‌هاي گوجه‌فرنگي

Assessment of yield, yield related traits and quality properties by correlation coefficients and cluster analysis in some tomato lines

گوجه‌فرنگي (Lycopersicon esculentum Mill.) گياهي از تيره سيب‌زميني‌سانان (Solanaceae) و دومين سبزي پرمصرف جهان است كه ارزيابي عملكرد ميوه و صفات مؤثر بر آن در گزينش رقم‌هاي مطلوب حائز اهميت مي‌باشد. به‌منظور بررسي روابط عملكرد، صفات مرتبط با عملكرد و كيفيت ميوه در 83 رگه s3 گوجه‌فرنگي، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. نتايج تجزيه واريانس تفاوت معني‌داري براي رگه‌ها در تمام صفات مورد بررسي نشان داد. عملكرد ميوه همبستگي مثبت و بسيار معني‌داري با صفات متوسط تعداد و وزن ميوه در هر رگه، طول و قطر ميوه، ضخامت پريكارپ و اسيد قابل تيتراسيون و همبستگي منفي و معني‌داري با صفات تعداد روز تا رسيدگي 50 درصد ميوه و شاخص رسيدگي داشت. تجزيه خوشه‌اي، رگه‌ها را در پنج گروه قرار داد و براي تمام صفات به‌جز ميزان مواد جامد محلول، تفاوت بسيار معني‌داري بين گروه‌ها وجود داشت. بر اساس مقايسه ميانگين گروه‌هاي حاصل از تجزيه خوشه‌اي، رگه‌هاي گروه پنجم شامل 282، 269، 260، 280، 276، 244، 213، 247 و 412 زودرس و داراي مقادير بالاي صفات مرتبط با عملكرد ميوه بودند. هم‌چنين بر اساس نمودارهاي سه‌بعدي رسم‌شده، برخي از رگه‌ها داراي ميزان اسيد قابل تيتراسيون و نسبت طول به عرض ميوه بالاتر و شاخص رسيدگي پايين‌تري نسبت به ساير رگه‌ها بودند و به‌دليل خاصيت ماندگاري بالا، به‌عنوان رگه‌هاي مناسب جهت مصارف تازه‌خوري و فرآوري قابل‌توجه بوده و مي‌توانند براي توليد هيبريدهاي مطلوب استفاده شوند.

In order to evaluate yield, yield-related traits and fruit quality in 83 tomato lines, this experiment was conducted using Completely Randomized Block Design with three replications. Results of analysis of variance indicated highly significant genotypic differences for all studied traits. Fruit yield showed a positive and highly significant correlation with average of fruit number and weight, fruit length and diameter, pericarp thickness and titrable acidity (TA), and negative significant correlation with days to 50% maturing and ripening index (TSS/TA) traits. Cluster analysis classified all lines in five groups and there was highly significant difference among the clusters for all traits except TSS. Based on mean comparison between cluster analysis groups, the lines in cluster 5 including, 282, 276, 244, 213, 247 and 412 were early maturing and had a high value of yield related traits. Among the cluster 5 lines, some of them had a high titratable acidity and length to diameter ratio, and a lower TSS/TA than other line. These lines could introduce as suitable lines for fresh consumption and also for processing as a result of their long shelf life and could be used for production of suitable hybrids.