معرفي يك پروتكل كشت بافت براي گياه لاله واژگون (Fritillaria raddeana) با استفاده از ريزنمونه‌هاي بذر و سوخ

Introducing a tissue culture protocol for Fritillaria (Fritillaria raddeana) via seed and bulb scales

لاله واژگون گرگاني (Fritillaria raddeana Regel.) از گياهان پيازي خانواده سوسن و يكي از زيباترين گياهان دنيا است. اين گونه بومي ايران، تركمنستان، به­طور معدود پاكستان و افغانستان مي­باشد. داراي ارزش زينتي- دارويي و تحمل نسبي به خشكي و مناطق سنگلاخي و شيب­دار مي­باشد. به­منظور معرفي و اهلي­سازي اين گياه بومي، خودرو و در معرض خطر انقراض، نخستين قدم، بررسي روش­هاي مختلف تكثير از جمله ريزازديادي آن است. اين پژوهش يك سيستم كارآمد براي باززايي غيرمستقيم از كشت بذر و سوخ، در محيط درون شيشه­اي ارائه مي­دهد. اندام­هاي گياه پس از برداشت از گياه يا استخراج سوخ از خاك در طبيعت، ضدعفوني­شده و به‌عنوان ريزنمونه استفاده شدند و تأثير غلظت­‌هاي مختلف سايتوكينين (كاينتين، تيديازورون، بنزيل­آدنين) و اكسين (ايندول­استيك­اسيد، ايندول­بوتيريك­اسيد، نفتالين­استيك­اسيد) بر پينه­زايي و باززايي مورد ارزيابي قرار گرفت. تلفات كمتر، آلودگي بسيار پايين و درصد پينه­زايي بالاتر از مزاياي ريزنمونه بذر و وزن پينه بيشتر و درصد باززايي بالاتر در بازه زماني يكسان، از امتيازات ريزنمونه فلس سوخ تشخيص داده ­شد. همچنين اكثر اين ريزنمونه­ها در محيط كشت موراشيگ و اسكوگ داراي 5/0 ميلي­گرم در ليتر ايندول­بوتيريك-اسيد همراه با 2 ميلي­گرم در ليتر تيديازورون در مسير باز­زايي قرار گرفتند.

Fritillaria raddeana is one of the most fascinating flowers, belonging to Lilliaceae family, native to Iran, Turkmenistan, rarely found in Afghanistanand Pakistan. It is an important ornamental-medical bulbous plant, tolerant to arid conditions and stony slopes but facing extinction, so in vitro propagation of this plant will have a great importance for introduction and domestication of this wild and endangered plant. The present study was carried out to find an efficient system for in vitro callus induction and regeneration of F. raddeana via culturing of seeds and bulb scales. These explants were sterilized first and then cultured on media containing various concentrations of plant growth regulators. Different proportions of Auxins (6- indole-3-aceticacid (IAA), α-Naphthaleneacetic acid (NAA), Indole-3-butyric acid (IBA), Dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D)) and Cytokinins (Benzylaminopurine (BAP), Thidiazuron (TDZ), Kinetin (KIN)), and different MS basal mediawere tested. More survival percentage, less contamination and higher percentage of callus formation were the advantages of seed explants and heavier callus with higher regeneration percentage during the same period of time were the positive points of bulb scales explants. The best callus formation and regeneration medium was MS medium supplemented with 2 mgl-1 TDZ + 0.5 mgl-1 IBA.