تأثير خصوصيات فيزيكي بسترهاي كاشت بر رشد و كارايي مصرف آب در پرورش نشاي گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي

The effects of substrate physical properties on growth and irrigation water use efficiency of greenhouse tomato transplant

يكي از مهم‌ترين اركان سيستم‌هاي كشت بدون خاك، بستر كشت مي‌باشد. پرورش‌دهندگان گياهان معمولاً بر اساس خصوصيات فيزيكي و شيميايي، نسبت به انتخاب بسترها اقدام مي‌نمايند. به‌منظور بررسي اثر برخي از مهم‌ترين خصوصيات فيزيكي بسترهاي كشت بر رشد و كارايي مصرف آب نشاي گوجه­فرنگي گلخانه‌اي، ويژگي‌هاي فيزيكي 50 بستر تركيبي اندازه‌گيري گرديد و سپس سه بستر با خصوصيات فيزيكي مشابه (ظرفيت نگهداري آب، حجم هواي مؤثر و خلل و فرج مؤثر) مورد مطالعه و بررسي قرار گرفتند. آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تيمار، 3 تكرار و 12 مشاهده در هر واحد آزمايشي، طراحي و اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه بيشترين وزن خشك كل بوته، سطح برگ و تعداد برگ در بستر تركيبي ماسه-كوكوپيت و كمترين مقدار در بستر پرليت-ورميكوليت به­دست آمد. بسترهاي ماسه-كوكوپيت و پرليت كوكوپيت تأثير يكساني بر صفات قطر و ارتفاع و ارتفاع اولين گره داشتند. بستر ماسه كوكوپيت، بيشترين كارايي مصرف آب آبياري معادل 17/1 گرم ماده خشك بر ليتر آب مصرفي را دارا بود و بستر پرليت-ورميكوليت، كمترين كارايي معادل 34/0 گرم ماده خشك بر ليتر آب مصرفي را نشان داد. بر اساس نتايج به­دست آمده از اين پژوهش، مشخص گرديد كه اگرچه بسترهاي مورد مطالعه داراي ظرفيت نگهداري آب يكساني بودند؛ اما بهترين رشد و كارايي مصرف آب در بستر ماسه-كوكوپيت، كه داراي ميزان آب سهل‌الوصول (59 درصد) بيشتري بود حاصل گرديد. نتايج نشان مي­دهد كه دارا بودن ظرفيت نگهداري آب يكسان در دو بستر، الزاما به معني رفتار مشابه آن­ها نيست و خصوصيات دقيق­تر ديگري نيز دخالت دارند.

Substrate is one of the most important factors in soilless cultures. Growers of horticultural crops usually select substrates based on physical and chemical characteristics. In order to evaluate the effects of some of the most important physical properties of media, on growth and irrigation water use efficiency of greenhouse tomato transplant, physical properties (water holding capacity, effective air filled pore space and effective pore space) of 50 mixed media were measured. Media which had the same physical properties among the mixed media were selected as experimental treatments to grow greenhouse tomato transplants. Randomized complete block design with 3 replications and 12 observations in each experimental unit was used for the experiment. Results showed that maximum and minimum plant total dry weight, leaf area and leaf number was recorded in sand-cocopeat and perlite-vermiculite media, respectively. Sand- cocopeat and perlite-cocopeat media had the same values of stem diameter, plant height and height of the first node especially during first 2 weeks. Maximum and minimum irrigation water use efficiency (1.17 g/l and 0.34 g/l) occurred in sand-cocopeat and perlite-vermiculite media, respectively. Results indicated that although studied media had the same water holding capacity, but the best growth and irrigation water use efficiency was obtained on sand-cocopeat medium which had a higher amount of easily available water. According to results, it can be concluded that the same water holding capacity of two media doesn’t necessarily guarantee similar results from them and other properties must be taken in account.