مطالعات بافتي، معرفي تيپ هاي كانسنگي و خاستگاه نهشته بوكسيت ترياس-‌ ژوراسيك سياهرودبار، جنوب‌شرق گرگان

Textural studies, introduction of ore types, and origin of the Triassic-Jurassic Siahrudbar bauxite deposit, southeast of Gorgan

نهشته بوكسيت سياهرودبار در حدود 25 كيلومتري جنوب‌باختر علي‌آباد كتول، استان گلستان، شمال ايران واقع مي­باشد. اين نهشته به صورت يك افق چينه­سان در مرز بين سازندهاي اليكا و شمشك توسعه و تكامل يافته است. مطالعات سنگ­نگاري همراه با نتايج تجزيه پراش پرتو X (XRD) در نمونه‌هاي كانسنگي آشكار نمود كه دياسپور، هماتيت و كائولينيت كاني‌هاي متشكله اصلي بوده كه توسط مقادير كمتري شاموزيت، آناتاز، بوهميت، گوتيت، روتيل، كلسيت، موسكويت، كلينوكلر و كوارتز همراهي مي‌شوند. اين كاني‌ها بافت‌هاي گوناگوني از جمله پليتومورفيك، گرانولار، پورفيري‌دروغين، جرياني، برشي‌دروغين، دانه‌هاي دمبلي شكل و قطعات تخريبي (كلاست) را به نمايش مي‌گذارند كه دلالت بر منشاء نابرجاي نهشته دارند. بر اساس مقادير كمّي كاني‌ها، نهشته سياهرودبار شامل دو نوع كانسنگ (1) بوكسيت رسي و (2) رس بوكسيتي مي باشد. اين كانسنگ­ها در طي فرآيندهاي آهن‌زدايي و سيليس‌زدايي از كاني‌هاي رسي شكل گرفته‌اند. يافته‌هاي زمين­شيميايي عناصر كم­‌تحرك، نشان مي‌دهند كه نهشته مورد مطالعه از نوع بوكسيت‌هاي كارستي بوده و عمدتاً از هوازدگي سنگ‌هاي بازالتي- آندزيتي ايجاد شده است. افزون بر اين، مقادير بي‌هنجاري­هاي Eu به همراه مقادير نسبت‌هاي TiO2/Al2O3 و Sm/Nd آشكار مي­كنند كه نهشته بوكسيتي سياهرودبار در يك خاستگاه تكتونيكي حاشيه قاره تشكيل شده است.

The Siahrudbar bauxitic horizon is located in ~25 km southwest of Aliabad Katoul, Golestan Province, north of Iran. This deposit is stratiform and were developed along the boundary of the Elika and Shemshak formations. Petrographic observations along with the results of XRD analyses of the ore samples revealed that diaspore, hematite, and kaolinite are the major constituent minerals which are accompanied by lesser amounts of chamosite, anatase, boehmite, goethite, rutile, calcite, muscovite, clinochlore, and quartz. These minerals display various textures including pelitomorphic, granular, pseudo-porphyry, fluidal, pseudo-breccia, dumbbell-shaped grains, and clastic fragments, indicating allogenic origin. Based upon quantitative values of minerals, the Siahrudbar deposit consists of two types of ores, (1) the clayey bauxite and (2) the bauxitic clay. These ores were formed during deferrugenization and desilication processes from the clay minerals. The geochemical data of less mobile elements indicate that the Siahrudbar deposit is of karst bauxite type and generated from the weathering of igneous (basaltic-andesitic) rocks. Furthermore, the Eu anomaly values together with the ratios of TiO2/Al2O3 and Sm/Nd revealed that the Siahrudbar bauxitic deposit was formed in a continental margin tectonic setting.