قابليت فهم متقابل بين گويش‌هاي كردي مياني و كردي جنوبي: مطالعة مورديِ گونه‌هاي مهابادي و بدره‌اي

Mutual Intelligibility between Central & Southern Kurdish Dialects: A Case Study of Mahabadi & Badrei Varieties

پژوهش حاضر، مطالعه اي تجربي براي اندازه گيري قابليت فهم متقابل بين گونة مهابادي از آذربايجان غربي و گونة بدرهاي از استان ايلام، مطابق معيارهاي زبانشناختي و فرا زبانشناختي در چارچوب اصل چندزبانه پذيري است. به اين منظور، از آزمونهاي عملكردي براي سنجش فهم زباني و براي بررسي عوامل فرازبانشناختي مانند نگرش زباني و برخورد زباني از آزمون نظرسنجي استفاده شد. روش نمونه گيري تصادفي هدفمند بود. آزمونها در چهار سطح ترجمة جمله، مثل واژه و بازگويي متن، ضبط شدند و به سمع آزمودني ها رسيدند. آزمودني ها ترجمة مواد شنيداري گونة مقابل را به زبان فارسي در پاسخنامه قيد مي كردند. يافته ها نشان دادند قابليت فهم دو گونة مورد بررسي متقارن نيست و به رغم آنكه نگرش گويشوران بدرهاي نسبت به گونة مهابادي مثبتتر بود، نمرات گويشوران مهابادي در آزمونهاي زباني بالاتر بود. اين نتيجه با مطالعات ماورود (1976) و نيز دلسينگ و آكسون (2005) كه مدعي بودند ميان نگرش مثبت و قابليت فهم زباني همبستگي مثبت وجود دارد، مغايرت داشت. همچنين يافته ها نشان داد از ميان يازده خصيصة واژگاني كه به عنوان عوامل مؤثر بر قابليت فهم، مورد تأكيد كورشنر و همكاران (2008) است تفاوت آوايي و ريشه شناسي واژگاني نقشي مهمتر در ميزان قابليت فهم ميان گويشوران اين دو گونة زباني دارند.

The present reseach is an empirical study to measure the level of mutual intelligibility between Mahabadi variety spoken in West Azarbayjan and Badrei variey spoken in Ilam Province based on linguistic and non-linguistic criteria and receptive multilingualism approach. To this end, function tests were used to measure linguistic understanding and a survey test was used to investigate meta-cognitive factors such as language attitude and language contact. The sampling method was purposive. The tests were recorded at four levels of sentence translation such as word translation and retelling text, and played to the subjects. Subjects wrote the meaning or translation of presented auditory items in Persian. Findings showed that the intelligibility between two varieties was not symmetric and although the attitude of Badrei speakers was more positive compared to the other variety, the scores of Mahabadi speakers in function tests were higher. This finding contradicts the result of the previous studies conducted by Maurud (1976) and Delsing and Akesson (2005) who claimed that there was a positive correlation between positive attitude and intelligibility. Moreover, the findings showed that among the eleven lexical features emphasized by Gooskens et al. (2008) as factors affecting intelligibility, phonetic distance and lexical etymology influence intelligibility more than other factors in these varieties.