سنگ نگاري و ژئوشيمي ماسه سنگ هاي سازند جيرود در البرز مياني، كاربرد در شناسايي خاستگاه و جايگاه زمين ساختي

Petrography and Geochemistry of the sandstones of the Jeirud Formation in the Central Alborz: Application for Provenance and Tectonic setting

سنگ نگاري و ژئوشيمي­ (عناصر اصلي و فرعي) نهشته ­هاي سيلسي-آواري سازند جيرود (دونين فوقاني) در البرز مركزي جهت تعيين خاستگاه آن­ها مورد بررسي قرار گرفته است. مطالعات پتروگرافي و ژئوشيمي نشان مي­ دهد كه ماسه ­سنگ ­هاي سفيد تا خاكستري رنگ سازند جيرود در سه گروه كوارتز­آرنايت، ساب ­آركوز و ساب­ليت ­آرنايت قرار مي­ گيرند. اين ماسه­ سنگ­ ها كه عمدتا از كوارتز­هاي تك­بلورين با خاموشي مستقيم، چرت و فلدسپار پتاسيم با گرد­شدگي متوسط تا خيلي خوب و جور­شدگي بالا تشكيل شده ­اند و رسيدگي تركيبي و بافتي بالا را نشان مي­دهند، از منشاهاي دور با موقعيت تكتونيكي كوهزايي چرخه مجدد و درون كراتوني واقع در صفحه عربي- آفريقا مشتق شده ­اند. محتوي عناصر فرعي و اصلي اكثر نمونه ­هاي مطالعه شده به طور كلي نسبت به تركيب بخش بالايي پوسته قاره­اي فقير شدگي (به استثناي Si) نشان مي­دهند كه اين موضوع به دليل غني­شدگي اين ماسه­ سنگ­ ها نسبت به كاني­ هاي پايدار مانند كوارتز و چرت و ميزان اندك كاني­ هاي ناپايدار حاوي Al مانند فلدسپار­ها و كاني­ هاي رسي است. تركيب مودال (مانند كوارتز، فلدسپار و خرده ­هاي سنگي) و انديس ­هاي ژئوشيميايي ماسه­ سنگ­ هاي سازند جيرود نشان مي­دهد كه اين رسوبات تحت شرايط آب و هوايي گرم و نسبتا مرطوب از سنگ­ هاي آذرين اسيدي مشتق شده و در يك حاشيه ­ي قاره­اي غيرفعال نهشته شده ­اند.

Petrography and geochemistry (major and trace elements) of siliciclastic rocks from the Jeirud Formation (Upper Devonian) in the Central Alborz, have been investigated to understand their provenance. Petrographical and geochemical analyses of the white to gray sandstones of the this Formation display three categories which consist of quartz arenite, sub-litharenite and sub-arkose.These sandstones, characterized by medium to very well roundness, high sorting and high compositional and textural maturity of monocrystalline quartz, chert and k-feldespar, were derived from a distal Arabia-Africa plates recycled orogen and stable cratonic source. Most major and trace element contents of studied samples are generally depleted (except Si) to upper continental crust (UCC) values that is mainly due to the high percentage of stable minerals such as quartz and chert and low content of un-stable Al-bearing minerals like feldspar and clay minerals. Modal composition (e.g. quartz, feldspar, lithic fragments) and geochemical indices of sandstones, indicate that they were derived from felsic source rocks in a humid climate and were deposited in a passive continental margin.