ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﮑﺎﻧﯽ- زﻣﺎﻧﯽ ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ دﺷﺖ ﺳﯿﺮﺟﺎن

آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﻄﺮاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. از اﯾﻦ رو ﺑﺮرﺳـﯽ ﮐﯿﻔﯿـﺖ آبﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﻣﺼﺎرف ﮐﺸﺎورزي و ﺷﺮب، از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻـﺤﯿﺢ اﺳـﺘﻔﺎده ازﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ آﻻﯾﻨﺪﮔﯽ آبﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮﯾﮋه آرﺳﻨﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﯿﺶ ازﺣﺪ آن ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠـﺎد ﻣﺸـﮑﻼت ﻣﺘﻌﺪدي از ﻗﺒﯿﻞ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺷﻮد. آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﻪ آرﺳﻨﯿﮏ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن و اﯾﺮان، ﺑﻪ وﯾﮋه در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﮑﺎﻧﯽ و ﺗﻐﯿﯿﺮات زﻣﺎﻧﯽ آرﺳﻨﯿﮏ در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ دﺷﺖ ﺳﯿﺮﺟﺎن، واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از 22 ﻣﻨﺒﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ)ﭼﺎهﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي، ﺷﺮب و ﻗﻨﺎت(، ﺑﺎﺗﻮزﯾﻊ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ در دﺷﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺼﻠﯽ )از زﻣﺴـﺘﺎن 94 ﺗﺎ ﺑﻬﺎر96(، ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﯿﺰان آرﺳﻨﯿﮏ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ از1μg/l ﺗﺎ μg/l 200ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ در ﺷﻤﺎل ﺷﺮق دﺷﺖ و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ از ﻧـﻮاﺣﯽ ﻣﺮﮐـﺰي وﺟـﻮد دارد و ﺑـﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب دﺷﺖ، روﻧﺪي ﮐﺎﻫﺸﯽ دارد. ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ 68% از آبﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد دﺷﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮب از ﻧﻈﺮ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد )10ppb(، ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻓﺼﻠﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺮاز آب ﭼﺎهﻫﺎي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮي، ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ آب، ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﮐﺮد ﮐﻪ در ﺻﻮرت اداﻣﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮداﺷﺖ از آبﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﻄﺢ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ وﺟﻮد دارد.