جايگاه غرب در سياست هويتي نظام جمهوري اسلامي، تحليل گفتمان انتقادي سريال هاي كيف انگليسي و مدار صفر درجه

The Status of the West in Politics of Identity of Islamic Republic of Iran: Discourse Analysis of the Series of English Bag and Zero Degree Circuit

در سده ي اخير غرب مفهومي پرمناقشه در فضاي فكري كشور بوده و گفتمان هاي هويتي، دلالت هاي متفاوتي براي آن توليد كرده اند كه هژمونيك شدن هريك، پيامدهاي اجتماعي متفاوتي را رقم زده است. با توجه به موقعيت منحصربه فرد تلويزيون در ايران، نحوه ي بازنمايي غرب در آن مي تواند گفتمان معيني را تضعيف يا تقويت كند. همچنين با توجه به مدل مالكيتي تلويزيون، بررسي تصوير غرب در اين رسانه، جايگاه كليدي اين مفهوم در سياست هويتي گفتمان مسلط را نشان مي دهد. اين پژوهش بازنمايي غرب در دو سريال تاريخي كيف انگليسي و مدار صفر درجه را با استفاده از روش تحليل گفتمان انتقادي و با توجه به سه فرانقش بازنمايي، تعاملي و متني، مورد بررسي قرار مي دهد. بررسي فرانقش بازنمايي با توجه به عناصر و موضوعات مرتبط با غرب انجام شده است. نتايج نشان مي دهد كه گرچه صورت بندي هر دو سريال متاثر از نگاه گفتمان مسلط به غرب است، با اين حال گفتمان هاي غرب ستا نيز در صورت بندي آن ها حضور انكارناپذيري دارند. گفتمان مسلط با ساخت چنين سريال هايي در كار توليد جامعه اي متصور و نوعي هويت جمعي است و اين امر بدون بازنمايي غرب به مثابه ي ديگري ممكن نيست. مفهوم غرب براي برساختن دو نوع ديگري ديگري بيروني و ديگري دروني به كار مي رود. غرب به مثابه ي ديگري بيروني، انسجام دروني هويت جمعي را در سطح دولت- ملت ممكن مي كند. كاركرد ديگري بيروني نيز مشروعيت زدايي از گفتمان هاي دروني رقيب با گفتمان مسلط است. اين تحقيق نشان مي دهد كه برخلاف گفتمان شرق شناسي كه در آن شرق ديگري پست و مادون است، غرب برساخته شده در متون سريال ها به نحوي متناقض ديگري مهم است.

The West has been a controversial concept for Iranians in the last century. Different identity discourses have tried to produce and fix different significations for the West and each signification has had its own social consequences. Given the unique position of state-run television (IRIB: Islamic Republic of Iran Broadcasting) in Iran, the representation of the West in the popular programs can support or emasculate a certain identity discourse. In addition, because IRIB is a state-run media, the analysis of the West Image in its texts can show the key position of the West concept in the identity politics of state dominant discourse. For exploring how Iranian television historical series represent the West, this research applies a Critical Discourse Analysis (CDA) to two famous Iranian historical television series (English Bag and Zero Point Orbit). The results show, although, the approach of state dominant discourse against the West affects the formation of both series, we can still see the presence of discourses that admire the West. Both series are at work to reproduce an ‘imagined community’ and construct a certain collective identity, and for this, they need to represent the West as ‘the other’. English Bag tries to build an Islamic collective identity and weakens the identity discourse that based on ancient Iranian values. In contrast, Zero Point Orbit does not emphasize Islamic identity clearly and instead fortifies Iranian national identity, although this fortification is performed in Islamic limitations of state dominant discourse. While English Bag problematizes some aspects of the West concept, Zero Point Orbit tries to naturalize these aspects. In contrast with the Orientalism discourse that represents the East as an ‘inferior other’, the research shows in the Occidentalism discourse of both television historical series, the West is not only an ‘inferior other’ but also a ‘significant other’ that ‘the self’ shapes in front of the West’s gaze.