سرعت رهاسازي پتاسيم غير تبادلي با استفاده از اسيد سيتريك و كلريد كلسيم رقيق در خاك‌هاي زراعي سري‌هاي غالب استان گلستان

Kinetic of Non-Exchangeable Potassium Release Using Citric Acid and CaCl2 in Dominant Farmlands Soil Series in Golestan Province

مطالعه سرعت رها سازي پتاسيم غير تبادلي، در جهت مديريت و استفاده صحيح از منابع خاكي و هم‌چنين در فراهمي و قدرت تأمين پتاسيم به ويژه در خاك‌هاي حاوي كاني‌هاي پتاسيم، از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. اطلاعات درباره سرعت آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي در خاك‌هاي استان گلستان محدود است. هدف اين تحقيق مطالعه سرعت آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي در دوازده سري غالب خاك‌هاي زراعي استان گلستان، با استفاده از دو عصاره گير اسيد سيتريك و كلريد كلسيم با غلظت 01/0 مولار در مدت زمان هاي 2 تا 1844 ساعت بود. خاك‌هاي مختلف رهاسازي متفاوتي به عصاره‌گيري پي در پي توسط عصاره‌گيرها از خود نشان دادند. ميزان پتاسيم رها شده در خاك‌هاي مختلف توسط كلريد كلسيم كمتراز اسيد سيتريك بود. رهاسازي پتاسيم در تمام خاك‌ها در مراحل اوليه سريع بود و در مراحل بعدي با سرعت كمتري تا پايان آزمايش ادامه يافت. با توجه به بالا بودن ضرايب تشخيص و كم بودن خطاي استاندارد برآورد، سرعت آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي توسط اسيد سيتريك، با معادلات الوويچ و پخشيدگي و كلريد كلسيم با معادلات تواني، مرتبه اول و الوويچ به خوبي توصيف شدند. بنابراين سرعت آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي به وسيله پخشيدگي از سطح هواديده كاني‌هاي خاك كنترل مي‌شود.

Kinetical study on non-exchangeable potassium (NEK) release is necessary for management, optimum use of soil resources, availability and supplying power of potassium. Information about NEK release rate in Golestan soils is limited. The aim of this study was to investigate the NEK release of saturated soil sample by calcium using acid citric and CaCl2 extractants from 2 to 1844 h duration in 12 dominant soil series in Golestan province. Different soils indicated various responses to continuous extraction. The rate of K released in different soils was lower in CaCl2 than that of Citric acid. Potassium release was faster in earlier periods of the extraction in all soils followed by a lower release rate. Due to high coefficient of determination and low value of the standard error of the estimate, the NEK release kinetic by citric acid and CaCl2 were well described by Elovich and Parabolic diffusion equations and Power, First order and Elovich equations, respectively. Therefore, NEK release rate was controlled by K diffusion from weathered surface of soil minerals.