ارزيابي شاخص‌هاي ژئومورفوكليمايي بر مكان‌گزيني مراكزحياتي، حساس و مهم با رويكرد دفاع-غيرعامل (مطالعه موردي: سواحل مكران ازجاسك تا خليج گواتر)

Evaluation Characteristics Of Geomorphoclimaei on Locating of Critical, Sensitive, and Important Centers With Passive Defense Approach (Case Study: Makran coastal area from Jask to Gowatre Bay

شناخت ويژگي­ هاي ژئومورفولوژيكي و اقليمي نقاط مختلف كشور يك اصل مهم و ضروري به­ حساب مي­ آيد و عدم شناخت آنها جز ارتكاب به اشتباهات خطرناك، كارديگري انجام نخواهد شد. اين مقاله به بررسي ويژگي­هاي جغرافيايي و به ويژه ارتباط و پيوند ميان عوامل ژئومورفوكليمايي بر مكان­ گزيني مطلوب مراكز حياتي، حساس و مهم منطقه سواحل مكران از جاسك تا خليج گواتر با رويكرد دفاع ­غيرعامل مي­پردازد. با توجه به ضرورت مكان­ گزيني مراكز و تأسيسات حياتي، مهم و حساس با رويكرد دفاع غير‌عامل بصورت مؤثر و هوشمندانه با ارزيابي شاخص­هاي ژئومورفولوژيكي و اقليمي سواحل مكران(بندرجاسك تا خليج گواتر) بمنظور دست­يابي به پايداري امنيتي در اين ناحيه از كشور ايران بر اساس نقشه طرح توسعه سواحل مكران ترسيم شده توسط دبيرخانه توسعه سواحل مكران، دراين پژوهش متناسب با تفكيك واحدهاي ژئومورفولوژي منطقه مكران، خط ساحلي و جلگه ساحلي تا شعاع 50 كيلومتر را به عنوان منطقه عملياتي ودشت­هاي پايكوهي وكوهستان تا شعاع 200 كيلومتر درعمق را منطقه راهبردي در نظر گرفته شده است. ابزارهاي تحقيق پژوهش را نقشه ­هاي توپوگرافي، زمين ­شناسي و تصاوير هوايي و ماهواره ­اي منطقه تشكيل داده است. همچنين با ارائه و تنظيم پرسشنامه ­ها، مصاحبه با افراد كارشناس به شناسايي عوامل مؤثر اعم از طبيعي و انساني در مكان­يابي مراكز حياتي، حساس و مهم با تأكيد بر دفاع­غيرعامل پرداخته و پس از مشخص شدن آنها، داده­هاي عوامل ژئومورفولوژيكي و عناصر اقليمي را با استفاده از روش تحليلي بهترين- بدترين(BWM) بمنظور انجام مقايسه معيارها به صورت بهترين و بدترين مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و عوامل و عناصر تأثيرگذار در مكان­ گزيني با رويكرد دفاع غيرعامل رتبه بندي و وزن­دهي نهايي گرديد كه از بين شاخص­ها، ميزان شيب با وزن نهايي (257/0) و رطوبت نسبي با وزن نهايي (0/030) به ترتيب مهمترين و كم­اه ميت­ترين شاخص­ها مشخص شدند. در نهايت در محيط نرم افزار Arc GIS با هم­پوشاني لايه ­ها، نقشه­اي كه در آن مناطق مناسب براي احداث مراكز حساس و مهم در آن مشخص شده ­اند را بدست آورديم. نتايج نشان مي­دهد كه مناطق شرقي ساحلي منطقه مورد مطالعه براي مكان­يابي شرايط مناسب­تري را نسبت به مناطق غربي دارد. همچنين با توجه به نقشه نهايي كه بر اساس عوامل ژئومورفولوژيكي در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شده است، مساحت پهنه ­هاي مطلوب براي مكان­ گزيني مراكز حساس و مهم در بخش شمالي نسبت به مناطق جنوبي بيشتر است، به عبارت ديگر مي­توان گفت كه ويژگي­هاي ژئومورفولوژيكي از جمله شرايط توپوگرافي، فيزيوگرافي رودخانه­ ها و... منطقه در بخش شمالي شرايط مطلوبتري نسبت به مناطق جنوبي و نيز در ناحيه جلگه ساحلي در بخش شرقي نسبت به بخش غربي براي انتخاب مكان بهينه مراكز حساس و مهم برخوردار هستند.

Recognizing the geomorphologic and climatic features of different parts of the country is an important and essential principle, without which dangerous mistakes will not be made. this paper examines the geographical features, especially the relationship between Geomorphoclastic factors with the optimal locating of critical, sensitive, and important centers of Makran coastal area from Jask to Gowatre Bay with Passive Defensive Approach. Considering the necessity of locating critical, sensitive, and important centers and facilities with Defensive Passive approach effectively and cleverly and evaluation Characteristics Of geomorphological and climatic of Makran coastal (from Jask to Gowatre Bay), the map of the development plan of Makran Coastal was drawn by the secretariat of the development of Makran Coastal achieve security stability in this area of Iran country. In the current study, according to the separation of the geomorphologic units of the Makran region, the coastline and coastal plain up to 50 km radius and hills and mountains up to 200 km in depth were considered as operational and strategic areas, respectively. The research instruments were topographic and geology maps and aerial and satellite images of the region. Furthermore, we identified the effective factors, both natural and human, in locating critical, sensitive, and important centers with an emphasis on Defensive Passive approach, using questionnaires and interviewing with experts. Identifying the factors, the geomorphologic and climatic elements were analyzed using BWM analytical method for comparing the criteria in the best and worst case; the effective factors and elements in locating with Passive Defensive approach underwent final ranking and weighing. Among the indices, slope with final weight (0.257) and relative humidity with final weight (0.030) were the most and the least important indices, respectively. Finally, in Arc GIS software environment, we obtained a map in which the areas suitable for the construction of sensitive and important centers were identified. The results indicate that the eastern coastal regions of the concerned area are in more suitable conditions for locating compared to the western ones. In addition, according to the final map based on geomorphologic factors in the GIS environment, the area of ​​optimal zones for the locating of sensitive and important centers is more in the northern part, compared to the southern regions. In other words, it can be said that the geomorphologic features such as topographic and physiography conditions of rivers and… of the region are more favorable in the northern part compared to the southern regions and in the coastal plain area in the eastern part compared to the western part for the selection of an optimal locating for sensitive and important centers.