تأثير بقاياي گياهي به‌ عنوان كود سبز بر معدني شدن نيتروژن خاك در شرايط تنش خشكي

Effect Of Different Green Manures on Nitrogen Mineralization under Water Deficit Conditions

برگرداندن بقاياي گياهي به خاك به‌ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك از اركان مهم پايداري اكوسيستم‌هاي كشاورزي است. تحقيق حاضر در سال‌هاي 1388 و 1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه اروميه به‌صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار به اجرا گذاشته شد. در اين آزمايش گياهان شبدر سفيد، اسپرس، ارزن مرواريدي، سورگوم علوفه‌اي و منداب به‌عنوان كود سبز در نظر گرفته شد و فرآيند تغييرات كربن آلي خاك، نيتروژن و معدني شدن آن طي دوره‌هاي بعد از افزودن گياهان به خاك بررسي گرديد. واحدهاي آزمايشي در 50 درصد آب ظرفيت زراعي آبياري شدند. در هر دو سال اجراي تحقيق، نيتروژن كل و آمونيومي خاك تحت تاثير نوع كود سبز قرار گرفتند. هم‌چنين ليگنين و سلولز بقايا، عوامل اصلي كنترل‌كننده معدني شدن نيتروژن و ميزان تجزيه بقايا بودند. در هر دو سال اجراي تحقيق بيشترين مقدار كربن آلي خاك در اثر تجزيه بقاياي ارزن مرواريدي حاصل شد. نسبت C/N خاك در ماه‌هاي اول، سوم و پنجم بعد از اختلاط بقاياي گياهان اسپرس و شبدر سفيد با خاك، كاهش معني‌داري از خود نشان داد. نيتروژن نيتراتي نيز بيشترين مقدار را بعد از افزودن بقاياي اسپرس و شبدر سفيد داشت. با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق گياهان شبدر سفيد و اسپرس به‌دليل افزايش نيتروژن كل و معدني قابل استفاده براي گياه بعدي، مي‌تواند به‌عنوان بهترين كود سبز در بين گياهان مورد مطالعه معرفي گردد.

The incorporation of plant residues in soils of arid and semiarid regions is a major principle of sustainable agriculture. This study was conducted at the research farm of Urmia University (37° 32’N and 45° 5’ E), Urmia, Iran during the 2009 and 2010 growing seasons. Five green manure crops were grown in four replications arranged in a randomized complete block design. The treatments included white clover (T.repens), sainfoin (Onobrychis viciaefolia), pearl millet (Panicum miliaceum), sorghum (Sorghum bicolor) and turnip (Eruca sativa). Changes in soil nutrient elements and nitrogen mineralization were measured during different time periods after plant residues incorporation to soil. The plants were irrigated 50% of field capacity during growing period. The results showed that the total nitrogen and NH4-N were influenced by type of green manure in both years. The lignin and cellulose were the main factors controlling N mineralization and residue decomposition. In the first and second year, the results indicated that pearl millet green residues resulted in the highest amount of soil organic carbon. Nitrate-N content reached the highest amount in sainfoin and white clover. In conclusion, white clover and sainfoin due to increasing total and mineral nitrogen for subsequent plants could be introduced as a proper green manure in water deficit conditions.