ارزيابي پتانسيل عملكرد دانه و حركت مجدد ماده خشك به دانه در ارقام تجاري گندم نان در دو شرايط نرمال و تنش خشكي

Evaluation of Grain Yield Potential and Dry Matter Remobilization to Seed in Commercial Bread Wheat Cultivars in Normal and Drought Conditions

به منظور ارزيابي پتانسيل عملكرد دانه و حركت مجدد ماده خشك به دانه، در سال 1382 هشت كولتيوار تجاري گندم در آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو شرايط نرمال و تنش خشكي در مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه در هر دو شرايط نرمال و تنش خشكي بين ژنوتيپ‌ها براي اكثر صفات تفاوت معني داري وجود دارد. در هر دو شرايط رقم سرداري داري كمترين مقدار عملكرد دانه بود. هم‌چنين بين ژنوتيپ‌ها از نظر پارامترهاي مربوط به حركت مجدد ماده خشك به دانه از اندام‌هاي مختلف، تنوع قابل توجهي ديده شد. در تجزيه به عامل‌ها در هر دو شرايط نرمال و تنش خشكي هفت عامل صد در صد تغييرات را توجيه نمودند. نتايج حاصل از بررسي ضرايب عاملي نشانگر اهميت صفات مؤثر بر اجزاي عملكرد، ارتفاع و صفات فنولوژيكي براي گزينش ژنوتـيـپ‌‌هاي مطلوب مي‌باشد. محاسبه شاخص‌هاي مقاومت به خشكي نشان داد كه چهار شاخص بهره وري متوسط، ميانگين هندسي محصول دهي، ميانگين هارمونيك، شاخص تحمل به تنش مؤثرترين شاخص‌ها جهت شناسايي ژنوتيپ‌هاي مقاوم به خشكي مي‌باشند.

In order to evaluate grain yield potential and study dry matter remobilization to seed, 8 commercial bread wheat cultivars were examined in two separate experiments, using randomized complete block design with 4 replications in 2003. There were significant differences for most traits in normal and drought conditions. Sarday variety had the least grain yield in the two environments. There was considerable variation between genotypes for independent parameters of dry matter remobilization to different plant parts in the two environments. Factor analysis showed that seven factors accounted for 100 % of the data total variance in normal and drought conditions. Factor analysis also showed that the effective traits to components grain yield , height and phenological traits were important for the selection of appropriate genotypes. Calculation of drought resistance indices showed that four indices including mean productivity, geometric mean productivity, harmonic index, stress tolerance index were more effective than other indices for the selection of drought tolerant genotypes.