شناسايي حشرات گرده‌ افشان كلزا در سه رقم مختلف پاييزه و تأثير آنها روي عملكرد دانه در اصفهان

Identification of Insect Pollinators of Three Different Cultivars of Winter Canola and their Effect on Seed Yield in Isfahan

كشت كلزا (Brassica napus) به‌عنوان يكي از دانه‌هاي ‌روغني‌ مهم در بيشتر مناطق ايران‌ رواج يافته است. يكي از نكات اساسي در توليد دانه كلزا، تلقيح و باروري گل‌هاي آن مي‌باشد. حشرات به عنوان يكي از عوامل مؤثر در گرده افشاني‌ گل‌ها، مطرح هستند. به منظور مطالعه فون حشرات گرده افشان روي سه رقم كلزا شامل طلايه، اوكاپي و اس. ال. ام و بررسي تفاوت احتمالي بين اين سه رقم از نظر جلب آنها در زمان ‌گل‌دهي، حشرات‌ گرده افشان ‌از روي هر رقم بطور جداگانه با تور حشره‌گيري جمع آوري و در سطح خانواده شناسايي گرديدند. فراواني انواع حشرات گرده افشان در زمان‌هاي مختلف روز روي هر رقم نيز تعيين گرديد. نتايج بررسي‌ها نشان داد كه حشرات گرده افشان جمع آوري شده از پنج راسته و 18 خانواده بودند. فراوان‌ترين گرده افشان‌ها مربوط به راسته بال غشاييان به ويژه زنبورعسل بود كه حدود 50 درصد حشرات گرده افشان را تشكيل داد‌ ولي بدون در نظر گرفتن زنبورعسل بيشترين تعداد حشرات جمع آوري شده مربوط به راسته دوبالان از جمله سه گونه به نام Bibio hortulanus, Metasyrphus corollae و .Platypalpus sp از مزرعه جمع آوري گرديدند. در زمان گل‌دهي ( اوايل فروردين تا اواسط ارديبهشت) در اصفهان بيشترين درصد جمعيت زنبورعسل در ساعات گرمتر روز يعني هنگام ظهر و بعد از ظهر مشاهده شد و در ساعات قبل از ظهر به‌دليل سردي هوا و كمتر بودن مقدار شهد گياه، درصد حضور نسبي اين گونه كمتر بود. فعاليت زنبورعسل در ساعت 9 صبح روي رقم طلايه و در ساعت 12ظهر و 4 بعد از ظهر روي رقم اكاپي بيشتر از ساير ارقام بود. با تعيين ميزان توليد دانه در هكتار مشخص شد كه گرده‌افشاني به وسيله حشرات مي‌تواند عملكرد را 53 درصد افزايش دهد.

Canola (Brassica napus) is one of the important oil seed crops cultivated in many parts of Iran. One of the main problems of seed production of canola is pollination and fertilization of flowers. Insects are the major pollinators. In order to study the fauna of insect pollinators of 3 cultivars of canola including Talaye, Okapi and S.L.M. and the difference between the attractiveness of these cultivars to insects during the flowering period, insects were collected by sweeping net and identified. Their abundance was determined at different periods of time during a day. Results showed that insect pollinators belonged to five orders and 18 families. The most abundant pollinators were Hymenopterous insects specialy honey bees (Apis mellifera) which were about 50%. Irrespective of Apis mellifera, the most abundant insects captured belonged to Diptera. Three Dipterous insects, Bibio hortulanus, Metasyrphus corollae and Platypalpus sp. were collected and identified. During the flowering period (March to mid April) in Isfahan, honey bees were more abundant in the warmer hours of the day, mostly noon and afternoon, but were less active in the early hours of the day, morning, because of cold weather and low nectar production. Honey bees were more active than other pollinators on Talaye at 9 a.m. and on Okapi at mid-day, noon, and during afternoon. Results also showed that insect pollinators could increase seed yield by 53%.