بررسي مطلوبيت زيستگاه كفتار راه‌راه (Hyaena hyaena) در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراك

The habitat suitability study of hyaena hyaena in the Haftadgholeh protected area

تكه‌تكه شدن زيستگاه فرايند پويايي است كه موجب تغيير الگوي زيستگاه در سيماي سرزمين، كاهش تنوع زيستي و افزايش درون آميزي مي­شود. منزوي شدن جمعيت­هاي كوچك به‌عنوان يك تهديد جدي در حفاظت از جانوران به‌ويژه گوشتخواران محسوب مي­شوند. در اين راستا، مدل­سازي مطلوبيت زيستگاه به‌عنوان يك ابزار مهم در شناسايي نحوه توزيع و پراكنش گونه­ ها و عوامل تأثيرگذار بر آن محسوب مي­شود. كفتار راه‌ راه، يكي از كم شناخته‌شده‌ترين گوشت‌خواران بزرگ جثه ايران است كه نقش مهمي در جريان انرژي در اكوسيستم بازي مي­كند. هدف مطالعه حاضر، بررسي مطلوبيت زيستگاه كفتار راه‌راه، با استفاده از مدل­هاي مكسنت و شبكه ­عصبي در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراك است. به اين منظور از 45 نقطه حضور، 30 نقطه عدم حضور گونه و 24 نقطه حضور لانه و 16 نقطه عدم­ حضور لانه كه به‌عنوان يك نمايه اصلي حضور گونه هست و يازده متغير محيطي استفاده شد. اعتبارسنجي مدل­ها با استفاده از رويكرد آماري Receiver Operating Characteristic curve) ROC انجام گرفت. نتايج نشان داد اگرچه هر دو مدل در پيش‌بيني مناطق مطلوب زيستگاهي و لانه ­گزيني گونه، موفق عمل كرده‌اند ولي با توجه به مقدار Area Under the ROC Curve حاصل از روش مكسنت براي مطلوبيت زيستگاه (0/78=AUC) و نواحي لانه ­گزيني (0/76=AUC) و مقدار ROC، حاصل از روش شبكه­ عصبي براي نواحي مطلوب زيستگاهي (0/69==AUC) و نواحي لانه ­گزيني (0/65=AUC)، نتايج حاصل از روش مكسنت داراي قدرت ارزيابي و پيش‌بيني بالاتر از مدل شبكه ­عصبي مصنوعي هست و به واقعيت نزديك­‌تر است. بررسي­ها نشان داد، متغير­هاي تيپ پوشش گياهي، فاصله از چشمه و تيپ خاك براساس نتايج حاصل از حساسيت سنجي جك نايف در مدل مكسنت و متغير­هاي جهت، مدل رقومي ارتفاع و فاصله تا قنات به ترتيب رتبه نفوذ در شبكه عصبي، به‌عنوان تأثيرگذارترين متغير­ها بر مدلسازي مطلوبيت زيستگاه گونه در نظر گرفته شدند. براساس نتايج حاصل از مدل مكسنت و شبكه­ عصبي، مهم‌ترين متغير مؤثر در لانه­ گزيني كفتار در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراك، كاربري اراضي منطقه به‌ ويژه مرتعداري مي ­باشد.

Habitat fragmentation is a dynamic process that changes the pattern of habitats in the landscape, decreases biodiversity and increases inbreeding. Isolation of small populations consider as a serious threat to the protection of animals, particularly in carnivorous animals. In this regard, habitat suitability modeling is an important tool to identify distribution and dispersion of species and effective factors on them. The striped hyaena (Hyaena hyaena) is one of the least known bulky carnivores of Iran. It has played an important roles for energy flow in ecosystems. The aims of present study are investigation of habitat suitability of striped hyaena using MaxEnt and neural network models in Haftad Gholeh, Arak protected area. For this purpose, 45 points of presence,30 points of absence and 24points of presence of denning regions of species and 16 points of absence of denning which were used as a main factor and 11 effective variable. Models are validated using ROC (Receiver Operating Characteristic curve) statistical approaches. The results illustrate although both models succeed in prediction suitable habitat area and the selection of den of striped hyaena but according to the ROC in MaxEnt model the amount of AUC for suitable habitat and denning regions has obtained AUC=0.78 and AUC=0.76, respectively. As well as that, in ANN model the amount of AUC for suitable habitat and denning regions has been obtained AUC=0.69 and AUC=0.65, respectively. So results of current study showed the power of evaluate and prediction of MaxEnt model is higher than ANN model and it is near to the fact. Based on the result of jackknife sensitivity analysis, the most effective variables on habitat suitability modeling were the type of vegetation, distance from spring and soil type. According to the result of influence order in ANN, variables such as aspect, den, and distance of aqueduct are considered as effective variables, respectively. Based on the result of both Maxent and ANN models, the most important effective variables in the selecting of den for striped hyaena in the Haftad Gholeh protected area was uses of rangelands.