پديد آورندگان :
يزداني، محمدرضا موسسه تحقيقات برنج كشور , قدسي، محسن موسسه تحقيقات برنج كشور , موسوي، فرهاد دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده كشاورزي
كليدواژه :
برنج , كلزا , گيلان , كشت دوم , زهكشي اراضي
چكيده فارسي :
كشت دوم در اراضي شاليزاري استان گيلان يكي از راهكارهاي استفاده بهينه از زمين، تقويت اقتصاد خانوارهاي كشاورز و تأمين دانه‌هاي روغني است. اما به دليل بارندگي زياد و حالت غرقابي شاليزارها در نيمه دوم سال و حساسيت اكثر گياهان به غرقاب بودن زمين، اين مهم به اندازه كافي تحقق نيافته است. براي كشت دوم در شاليزارها، انجام زهكشي غير قابل اجتناب است. به دليل چسبندگي خاك‌هاي شاليزاري، رطوبت زياد و يكساله بودن تغييرات ايجاد شده در سطح زمين، زهكشي سطحي بايد با شرايط شاليزارها تطبيق داده شود به طوري كه با كمترين هزينه و زمان ممكن قابل انجام باشد. به اين منظور، در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات برنج كشور در رشت، زهكش‌هاي طولي با فاصله 2، 4، 6، 8 و 10 متر و عمق 20سانتي‌متر به عنوان تيمار اصلي، در دو حالت با زهكش‌هاي عرضي به فاصله يك متر و عمق 10 سانتي‌متر و بدون زهكشي عرضي، به عنوان تيمار فرعي، به صورت كرت‌هاي خرد شده و بر مبناي طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار آزمايش شدند. گياه كلزا، رقم PF، به صورت دست‌پاش، به عنوان كشت دوم پس از برنج در سال 1379 كاشته شد. عملكرد و اجزاي عملكرد كلزا در اين تيمارها مورد مقايسه آماري قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه اثر فاصله زهكش‌ها بر عملكرد دانه، دوره رسيدن و تعداد بوته در متر مربع و هم‌چنين اثر زهكشي عرضي بر عملكرد دانه، ارتفاع بوته، نيتروژن باقي‌مانده در خاك، دوره رسيدن و تعداد بوته در متر مربع در سطح 1% معني‌دار است. بيشترين عملكرد (2493 كيلوگرم در هكتار) مربوط به تيمار زهكش طولي با فاصله 4 متر و داراي زهكش عرضي بود، گرچه تيمارهاي 6 و 2 متري ( با زهكش عرضي) نيز عملكرد 2241 و 1817 كيلوگرم در هكتار داشتند. در تيمارهاي بدون زهكشي عرضي، تيمار زهكش 2 متر داراي بيشترين عملكرد (1324 كيلوگرم در هكتار) بود. با محاسبه هزينه زهكشي و ساير هزينه‌ها، تيمارهاي 4 و 6 متري زهكش‌ها با جويچه‌هاي عرضي مي‌توانند حدود دو برابر هزينه انجام شده را بازگشت دهند. به دليل بارندگي زياد ماه‌هاي آبان، آذر و دي 1379 مي‌توان نتيجه گرفت كه نتايج اين طرح در سال‌هاي با بارندگي كمتر از سال 1379 نيز قابل استفاده است.
چكيده لاتين :
Cultivation of a second crop in paddy fields of Guilan province is a strategy for optimum use of land, supporting family economy and increasing oil-seed production. However, this is impeded under high rainfall and waterlogging conditions. To enhance second-crop cultivation in paddy fields, surface drainage is inevitable. The surface drainage practices should be performed with minimum costs, least time span and least variations of the land. In the present research, longitudinal surface drains were constructed with a spacing of 2, 4, 6, 8 and 10 m (depth of 20 cm), with and without 1-m lateral drains (depth of 10 cm) in Rice Research Institute, Rasht, Iran. The experiment was conducted in a complete randomized block design with three replications. Canola (Brassica napa), variety PF, was cultivated as a second crop after rice. The results showed that the effects of drain spacing on seed yield, days to maturity, number of plants per m2, and also the effects of lateral drainage on seed yield, plant height, residual N, days to maturity, and number of plants per m2 are significant (P<0.01). Highest yield (2493 kg/ha) was obtained from longitudinal drains 4 m apart, with lateral drainage drain spacing of 6 and 2 m had acceptable yields, too (2241 and 1817 kg/ha, respectively). For treatments without lateral drainage, 2-m drain spacing had the highest yield (1324 kg/ha). Considering all the expenses for drainage construction, it was found that net benefit of longitudinal drain spacing of 4 and 6 m was twice the costs. Since the rainfall in Nov., Dec., and Jan., 2000, was higher than the 20-year average rainfall of the same months, it was concluded that the results of this experiment may be recommended in the years with a rainfall less than the year 2000.
