بررسي روابط بين صفات در ارقام زراعي يولاف در شرايط تنش و بدون تنش رطوبتي

Relationship Among Traits of Oat (Avena sativa L.) Cultivars Under Drought Stress and Non-Stress Conditions

اين مطالعه با هدف بررسي روابط بين صفات فنولوژيك، مرفولوژيك و فيزيولوژيك و تأثير آنها بر عملكرد دانه 20 ژنوتيپ يولاف، تحت دو تيمار آبياري بر مبناي 3±70 و 3±130 ميلي‌متر تبخير از تشت تبخير كلاس A در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان در سال زراعي 82-1381 انجام شد. در هر دو رژيم رطوبتي عملكرد دانه با شاخص برداشت و ميزان آب نسبي برگ (RWC) هم‌بستگي مثبت و معني‌دار و با تعداد روز تا خوشه‌دهي هم‌بستگي منفي و معني‌داري داشت. ضمن اين‌كه هم‌بستگي آن با ارتفاع بوته در مرحله رسيدگي در شرايط بدون تنش رطوبتي مثبت و معني‌دار شد. تجزيه به عامل‌ها در هر دو محيط سه عامل را معرفي نمود كه عامل‌هاي عملكرد، فنولوژيك و مخزن نام‌گذاري شدند. تجزيه رگرسيون مرحله‌اي براي عملكرد دانه در هر دو شرايط رطوبتي شاخص برداشت را به عنوان اولين متغير شناسايي كرد. در مرحله دوم در محيط بدون تنش ارتفاع بوته و در شرايط تنش ميزان آب نسبي برگ وارد مدل شدند و به همراه شاخص برداشت جمعاً 64% و 66% از تغييرات عملكرد دانه را توجيه نمودند. نتايج حاصل از تجزيه ضرايب مسير بر اساس ضرايب هم‌بستگي ژنتيكي بين عملكرد دانه با شاخص برداشت و اجزاي عملكرد (تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه و وزن دانه) نشان داد كه در هر دو رژيم رطوبتي شاخص برداشت بيشترين اثر مستقيم مثبت را بر عملكرد دانه داشت. بالاترين اثر غير مستقيم منفي در شرايط بدون تنش و تنش رطوبتي به ترتيب مربوط به تعداد خوشه در واحد سطح و شاخص برداشت از طريق تعداد دانه در خوشه بود.

This research was conducted at Research Farm of Isfahan University of Technology to examine the relations among phonologic, morphologic and physiologic traits and their effects on grain yield of 20 oat (Avena sativa L.) genotypes. A randomized complete block design with three replications was used in each irrigation treatment (i.e. irrigation after 70±3, and 130±3 mm evaporation from class A pan). Grain yield had significant and positive correlations with harvest index and relative water content (RWC) in both irrigation treatments and with plant height at maturity in non-stress condition. Also, grain yield had significant and negative correlation with days to heading. Factor analyses resulted in three factors in each condition, which were named yield factor, phenologic factor and sink factor in both conditions. Based on stepwise regression, harvest index was the first character which entered the grain yield model in both conditions. At the next step, RWC and plant height entered the model, with harvest index explaining 66% and 64% of yield variation in stress and non-stress conditions, respectively. The results of path analysis in both conditions showed that harvest index had the highest positive direct effect on grain yield. The highest indirect negative effects through number of grain per panicle were obtained for the harvest index and panicle m-2 in stress and non-stress conditions, respectively.