بررسي كالزايي و باززايي در گونه جنگلي آزاد (Zelkova carpinifolia) در شرايط كشت درون شيشهاي

Investigating Callus Induction and Regeneration of Zelkova carpinifolia Forest Species In vitro

درخت آزاد (Zelkova carpinifolia)، يكي از درختان جنگلي در معرض تهديد در ايران و جهان است كه در حال حاضر به بيماري جهاني مرگ نارون توسط قارچ Ophiostoma novo-ulmi نيز مبتلا شده است. بطوريكه ذخيرهگاههاي جنگلي اين گونه در اثر ابتلا به اين بيماري با سرعت بالايي در حال از بين رفتن هستند. اين تحقيق به منظور بررسي كالزايي و بازايي در گونه جنگلي Z. carpinifolia در شرايط كشت درون شيشه انجام گرفت. آزمايشهاي بررسي تاثير محيط كشت و تركيبات هورموني، ژنوتيپ و اثرات متقابل آنها بر درصد كالوسزايي و جوانهزني كالوسها در قالب طرح كاملا تصادفي با دو نوع ريزنمونه برگ و ساقه انجام شدند. نتايج ريزازديادي نشان داد كه درصد كالوسزايي در برگ (82/2 درصد)> نسبت به ريزنمونه ساقه (72/9 درصد) بيشتر بود. محيط كشت MS حاوي 2 ميليگرم در ليتر BAP و 1 ميليگرم در ليتر NAA بالاترين ميزان-كالوسزايي (94/3 درصد) را داشت و به عنوان بهترين محيط كشت در نظر گرفته شد. بيشترين درصد القاي تشكيل جوانه از كالوس (7/97 درصد) بر روي محيط كشت MS به همراه 0/05 ميليگرم در ليتر GA3 مشاهده شد. محيط كشت MS غني شده با IBA (دو ميليگرم بر ليتر) و NAA (دو ميليگرم بر ليتر) با 70 درصد ريشهدهي، بهترين محيط ريشهزايي بود.

Zelkova carpinifolia is one of the forest trees which is threatened by Dutch elm disease caused by Ophiostoma novo-ulmi. Forest reservoirs of this species are going to extinct, rapidly. This study was carried out in order to optimize callus induction and regeneration in Z. carpinifolia forest species. The research was carried out in completely randomized design with leaf and stem explants. The results of micropropagation on Z. carpinifolia revealed that percentage of callus induction in leaf (82.2%)>Stem explants (72.9%). The optimum medium for callus induction (94.3) was observed on Murashige and Skoog (MS) supplemented with BAP (2 mg/L) and NAA (1 mg/L). Also, the maximum shoot regeneration response (7.97%) from callus was observed on MS medium supplemented with GA3 (0.05 mg/L). MS medium supplemented with IBA (2 mg/L) and NAA (2 mg/L) provided 70% rooting response which was then selected as optimum rhizo-genesis media.