تأثير گرده افشاني بر كميت و كيفيت بذر سه رقم پائيزه كلزا(Brassica napus L) در منطقه اصفهان

Effect of Pollination on Seed Quantity and Quality of Three Winter Cultivars of Canola (Brassica napus L.) in Isfahan

در توليد بذر كلزا ، تلقيح و باروري گل‌هاي آن داراي اهميت ويژه مي‌باشد. به منظور مطالعه تأثير حشرات گرده افشان، بركميت وكيفيت بذر كلزا، سه رقم كلزا به اسامي اكاپي، طلايه و اس.ال.ام. انتخاب و در آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در اصفهان مورد مقايسه قرارگرفتند. كرت‌هاي اصلي ارقام كلزا و كرت‌هاي فرعي شامل گرده افشاني‌ آزاد و جلوگيري ‌ازگرده افشاني‌ حشرات با كشيدن توري پارچه‌اي روي بوته‌ها بود. نتايج نشان داد كه به‌طور ميانگين بوته‌هاي گرده‌افشاني شده توسط حشرات 5/10 روز زودتر از بوته‌هاي گرده افشاني نشده قابل برداشت بودند. گرده افشاني موجب افزايش تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه به ترتيب به ميزان 3/14، 5/23 و 10 درصد شد. هم‌چنين عملكرد دانه در اثرگرده افشاني توسط حشرات 53 درصد افزايش يافت. گرده افشاني موجب كاهش رطوبت بذر به ميزان 15/3 درصد شد ولي روي درصد روغن و درصد جوانه‌زني اختلاف معني‌داري را نداشت. هم‌چنين زمان لازم براي جوانه زدن بذر حدود 3 ساعت كاهش يافت. بين ارقام مختلف از نظر درصد روغن و تعداد ساعات لازم براي جوانه‌زني بذر اختلاف معني داري وجود داشت.كمترين درصد روغن به رقم اكاپي (8/40 درصد) و بيشترين مقدار آن به رقم طلايه (5/45 درصد) تعلق داشت. اثر متقابل بين رقم و گرده افشاني از نظر زمان لازم تا رسيدن بذر، درصد روغن و درصد رطوبت بذر معني‌دار بود، به‌طوري كه تأثير گرده افشاني براي ارقام مختلف از نظر اين سه صفت متفاوت بود.

Pollination and fertilization of canola flowers are the main factors of canola seed production. In order to study the effects of insect pollinators on seed quantity and quality of three chosen cultivars of canola, namly, S.L.M., Okapi and Talaye, a split plot experiment in a complete randomized block design with four replications was carried out in Isfahan region. Main plots consisted of canola cultivars, and subplots consisted of open pollination and non-pollination by insects. Results indicated that the time to seed ripening in pollinated plots was 10.5 days less than those of non-pollinated plots. Pollination by insects increased the number of pods per plant, number of seeds per pod and weight of 1000 seeds, by 14.3%, 23.5% and 10%, respectively. Grain yield also increased by 53% in pollinated plots. Pollination decreased seed moisture percentage by 3.15%, but its effect on seed oil percentage and germination percentage were not significant. Time to seed germination of plants of pollinated plots decreased three hours. Cultivars were significantly different in seed oil percentage and time to seed germination. Talaye cultivar produced the highest amount of oil (45.5%), while Okapi produced the lowest (40.8%). There were significant interactions between cultivars and pollination in terms of seed ripening, oil percentage and moisture of seeds, and the effects of pollination was different in different cultivars.