كليدواژه :
روزبهان بقلي , قبض و بسط هيبت و انس , خوف و رجا , جمال و جلال
چكيده فارسي :
صفات خداوند به دو دستۀ جمالي و جلالي تقسيم مي‌شود كه به‌ترتيب دربردارندۀ لطف و قهر الهي است. تجلي هريك از اين صفات در قلب عارف باعث ايجاد آثاري در ذهن و زبان و رفتار او مي‌شود. در اين مقاله به تبيين اين آثار در عارف و اهميت و مراتب و ترتيب آنها، مقدمات و نتايج آن و دايرۀ واژگاني به‌كاررفته دربارة هريك از آنها در نوشته‌هاي روزبهان بقلي پرداخته مي‌شود. هدف از اين مقاله كمك به شناخت مشرب عرفاني عارف بزرگ قرن ششم، روزبهان بقلي است. روش گردآوري داده‌ها كتابخانه‌اي و روش تحقيق از نوع توصيفي ـ تحليلي است. ارائۀ تعريف‌ها و تحليل‌هاي روزبهان دربارۀ «خوف و رجا»، «قبض و بسط»، «هيبت و انس»، بيان مراتب آن و واژگاني كه روزبهان در ارتباط با آنها آورده و اهميت هريك از آنها نزد وي از نوآوري‌هاي اين پژوهش است. در نظر اين عارف سنت اول عرفاني، خوف در ابتداي راه براي سالك لازم است؛ اما پس از آن در مرحلۀ رجا مي‌تواند به معبود دست يابد. او «قبض و بسط» را مرتبۀ بعد از «خوف و رجا» و «هيبت و انس» را مرتبۀ پس از «قبض و بسط» مي‌داند. قبض را به سه نوع تقسيم مي‌كند و انس را مقام سالك در مرحلۀ مشاهدۀ جمال مي‌داند. واژگاني كه روزبهان در ارتباط با صفات جلالي به كار مي‌برد، عبارت است از: قهر، خوف، قبض، هيبت، ازل؛ همچنين واژگان به‌كاررفته در ارتباط با صفات جمالي عبارت‌اند از: لطف، رجا، بسط، انس، ابد، مشاهده، عشق.
چكيده لاتين :
The attributes of God are divided into two categories of Jamal (Beauty) and Jalal (Glory), which include God's Grace and Wrath, respectively. The manifestation of each of these attributes in the mystic's heart creates traces in his mind, speech, and behavior. This article deals with the explanation of these traces in the mystic and their significance, hierarchy and order, their preconditions and results, and terminologies used in relation to each of them in the writings of Roozbehan Baqli. The purpose of this article is to help the reader understand the mystical disposition of the great sixth century mystic Roozbehan Baqli. In this research, library data collection method and descriptive-analytical method were used. Providing Ruzbahan's definitions and analysis of Fear and Hope, Contraction and Expansion, Awe and Accustom, the expression of hierarchy and their order, the terminologies that Roozhbehan brought about with these states and positions, and the importance of each of these to him are some innovations in this research. In the viewpoint of this great mystic, Fear is necessary at the beginning of the path for the mystic, but then he can achieve God at the Hope stage. Roozhbehan states that the Contraction and Expansion are steps after Fear and Hope, and Awe and Accustom come after the Contraction and Expansion. He divides the Contraction into three types, and states that Accustom is the mystic's position at the stage of observing Beauty. Terminologies used by Roozbehan about Glory attributes are Wrath, Fear, Contraction, Awe, and Eternity (without beginning); and attributes of Beauty are Grace, Hope, Expansion, Accustom, Eternity (without end), Observation, and Love.
