پايان سنت حدنامه‌نويسي توصيفي و سهم مهندس بُغايري در نقشه‌برداري مدرن ايران

The End of the Descriptive Tradition of the Letters Concerning Property Limits (Ḥadnāma) and the Role of Bughāyirī in Modern Mapping of Iran

در دورۀ قاجار اتفاقاتي در ايران رخ داد كه براي جامعۀ آن روز تازگي داشت؛ يكي از آنها شروع نقشه‌برداري علمي و مدرن توسط خود ايرانيان بود. تا قبل از اين اتفاق در جامعۀ ايراني متني توصيفي در قالب مدركي به نام «حدنامه» تنظيم مي‌شد كه ماحصل تلاش جمعي چند خبرۀ موثق آشنا با موضوع و محيط و جغرافياي محلي بود. با آنكه نقشه‌برداري جديد در ايران نسبت به فرانسه دير شروع شد. اما در زمان كوتاهي تني چند از نقشه‌برداران از جمله ميرزا عبدالرزاق مهندس بغايري موفق شدند علاوه بر تهيه نقشه‌هاي مناطق مرزي از شهرها و مناطق روستايي حسب نياز دولت و مالكان، نقشه‌هايي نيز در مقياس‌هاي مختلف تهيه نمايند، اين اتفاق در راستاي نوسازي جامعۀ ايراني اقدامي سرنوشت‌ساز بود كه در ابتداي دورۀ پهلوي با نديده گرفتن نيروي داخلي اين توان بالقوّه به حاشيه رانده شد.

During the Qajar period, there were events in Iran that were new for the society, one of them was the beginning of a scientific and modern mapping by Iranians themselves. Prior to this event in the Iranian community, a descriptive text was set up in the form of document named the letter concerning property limits (ḥadnāma). This text was compiled by a number of trusted experts familiar with the property limit and its local geographic environment. Although the modern mapping in Iran began later than France, in a short time some surveyors, including Mīrza ‘Abd al-Razzāq, Brigadier Bughāyirī, succeeded in drawing up maps of the border areas as well as urban and rural areas. In addition, by request of the state and some property owners, he provided maps on different scale. This event can be interpreted as the transformation of the Iranian mind and a forward movement.