عنوان مقاله :
گزارشي از نسخه‌اي در رد نظريات مادي‌گرايانه داروين متعلق به دورۀ قاجاريه (1330ق)
عنوان به زبان ديگر :
A Report of a Manuscript against Darwinian materialistic Theory in Qajar Period
پديد آورندگان :
معصومي، محمد دفتر پژوهشهاي فلسفي فارابي
كليدواژه :
محمد علي سنقري حائري , مرآت العقل , داروين
چكيده فارسي :
نخستين رساله‌اي كه در نقد نظريۀ داروين، به فارسي نوشته و در سال 1298ق منتشر شد، نيچريه سيد جمال‌الدين اسدآبادي است. رساله‌اي ديگر نيز در سال 1299ق با عنوان آيات بينات به قلم آيت‌اللّه محمدحسين شهرستاني به فارسي نوشته شده است. سپس كتاب مفصل آيت‌اللّه محمدرضا نجفي اصفهاني، كه در سال 1331ق و با عنوان نقد فلسفه داروَن منتشر شده است، ظاهراً سومين اثر مطالعه شده در بررسي نظريۀ داروين است. مرآت العقل اثري در علم به فارسي است كه در سال 1330ق به قلم آيت‌اللّه محمد علي سنقري حائري (1293-1378ق) از علماي برجستۀ كربلا نوشته شده است. وي در جلد اول كه شامل يك ديباچه و سه مقاله است، به اشكالات و تناقضات «ماديين» (ماده‌گرايان) مي‌پردازد و با روش فلسفي-كلامي آنها را نقد مي‌كند و سپس در مقالۀ سوم زير عنوان «ابطال نواميس اربع» به چهار محور اصلي نظريۀ داروين اشاره مي‌كند و به زعم خود فساد هر يك را برمي‌شمارد. ادعا اين است كه با وجود اين كتاب كه به فارسي و در 1330ق نوشته شده است، مي‌توان فصل نويني را در مطالعات تاريخ علم دوران قاجار گشود.
چكيده لاتين :
The first treatise written in Persian to criticize Darwin’s theory and published in 1880 isJamāl al-Dīn al-Afghānī’s Niychirīya. Another treatise written in Persian in this subject by Ayatollah Muḥammad-Ḥusayn Shahristānī in 1881 titled Āyāt Bayyināt. Following that treatise, adetailed book published in 1912 by Ayatollah Muḥammad-Riẓā Najafī-Iṣfahānī, titled Naqd Falsafat Dārwan. Mirʾāt al-ʿAql (The Mirror of Reason), a book in theology, is written in Persian by Ayatollah Muḥammad-‘Alī Sunqurī-Ḥāʾirī (1876-1958) in 1911.The firstvolume includes an introduction and three chapters, containing the problems of materialism anditscontradictions. Sunqurī critiques materialism in a philosophical-theological way. Then he, in the third chapter, “Nawāmīs Arbaʾa”, addressed the four main axes of Darwin’s theory and consider its corruptions, according to his own opinion. I claim that this book was a turning point in the history of science in Qajar period
