تأثير گردشگري طبيعت بر ويژگي‌هاي ساختار و تنوع‌زيستي جنگل ارسباران

The Impact of Nature-Based Tourism on Structure and Biodiversity Characteristics of Woody Species in Forest Ecosystem (Case Study: Arasbaran Forest)

تنوع زيستي به‌عنوان يكي از پر اهميت‌ترين معيارهاي مديريت گردشگري پايدار شناخته شده است و بازديد از مناطق جنگلي يكي از مهم‌ترين فعاليت‌ها‌ در بخش گردشگري طبيعت محسوب مي‌شود. بنابراين توجه به اين دو موضوع در كنار يكديگر، كمك قابل توجهي به جنبه‌هاي مديريت جنگل خواهد كرد. مطالعه حاضر به منظور درك بهتري از اثرات گردشگري در مناطق جنگلي ارسباران بر ساختار و تنوع زيستي اين اكوسيستم صورت گرفت. نمونه‌برداري با استفاده از تعداد 60 قطعه نمونه‌ دايره‌اي (1000 مترمربع) و به روش تصادفي-سيستماتيك در دو منطقه تفرجي (30 قطعه نمونه) و بدون تفرج (30 قطعه نمونه) انجام شد و ويژگي‌هاي ساختار جنگل (تراكم، سطح مقطع و تاج پوشش درختان)، شاخص‌هاي تنوع زيستي (شانون-وينر، سيمپسون، غنا و يكنواختي) و شاخص ارزش اهميت گونه محاسبه شدند. نتايج نشان داد كه دو منطقه مورد مطالعه از نظر شاخص‌هاي تنوع شانون-وينر، سيمپسون و غناي گونه‌اي داراي اختلاف معنادار (p≤ 0.01) هستند درحالي‌كه از نظر يكنواختي و ويژگي‌هاي ساختاري تفاوت معناداري بين دو منطقه مشاهده نشد. شاخص ارزش اهميت گونه كرب (.Acer campestre L) در هر دو منطقه تفرجي و غير تفرجي و بعد از آن گونه ممرز (Carpinus betulus L) در منطقه بدون تفرج داراي بيشترين مقدار بود. براساس نتايج حاصل از پژوهش حاضر، گردشگري طبيعت در منطقه جنگلي مورد مطالعه بر ساختار اشكوب درختي اثرات كاهنده معناداري نداشت ولي بر شاخص‌هاي تنوع زيستي در اين اشكوب اثرات معناداري را نشان داد. اين موضوع تأكيدي بر حساس بودن تنوع زيستي در اكوسيستم‌هاي جنگلي است.

Biodiversity has recognized as one of the main criteria of sustainable tourism management. In addition, visiting forest areas is one of the most important activities in nature –based tourism. Consider these two issues together will greatly help the forest management aspects. This study conducted to understand the impacts of nature–based tourism on the structure and biodiversity of Arasbaran forest. 60 Sampling plots carried out by using of circular samples (1000 m2) and systematic-random sampling method in two recreational and non-recreational areas. Forest structure characteristics (density, basal area and canopy coverage), biodiversity indices (Shannon-Weiner, Simpson, richness and evenness) and species importance value index (SIV) were calculated. Results showed that there was significant difference between the study areas in terms of Shannon-Wiener, Simpson and species richness indices, while there was no significant difference between two regions in terms of evenness and forest structural characteristics (p≤ 0.01). The value of SIV showed that Acer campestre L. was the most important tree species in the recreational and non-recreational regions and followed by Carpinus betulus L. in non-recreational region. Based on the results of the present study, nature– based tourism in the forest area did not have a significant effect on the tree layer structure, but showed significant effects on biodiversity indices. This result emphasizes the sensitivity of biodiversity in forest ecosystems.