تجزيه عليـت عملكرد و اجزاي عملكرد بذر در كلون‌هاي فسكيو (.Festuca spp) متأثر از قارچ‌هاي اندوفايت

Path Coefficient Analysis of Fescue Seed Yield and its Components Affected by Fungal Endophyte

كشف رابطه هم‌زيستي قارچ‌هاي اندوفايت با گراس‌هاي سردسيري دريچه تازه‌اي به روي تحقيقات به نژادي آنها گشوده است. در زمينه تأثير اندوفايت‌ها بر خصوصيات بذري، گزارش‌هاي اندكي وجود دارد. در اين پژوهش نقش قارچ‌هاي اندوفايت در تغيير هم‌بستگي صفات بذري و تأثير اين رابطه هم‌زيستي بر اثرات مستقيم و غير مستقيم صفات بر عملكرد بذر فستوكا مورد بررسي قرار گرفت. كلون‌هاي عاري از اندوفايت (-E) ازطريق اعمال قارچكش بر روي كلون‌هاي حاوي اندوفايت (+E) ايجاد و سپس هر دو نوع كلون به مزرعه انتقال داده شدند. طي دو سال مجموعه‌اي از صفات از جمله عملكرد و اجزاي عملكرد بذر روي كلون‌ها اندازه‌گيري گرديد. نتايج نشان داد كه قارچ اندوفايت توليد بذر را به‌طور معني‌داري از 38/1 تا 249 درصد افزايش داد. با اين حال عملكرد برخي ژنوتيپ‌ها تحت تأثير اين رابطه هم‌زيستي قرار نگرفت كه حاكي از وجود اثر متقابل بين قارچ و ميزبان مي‌باشد. حضور اندوفايـت، هم‌بستگي صفات با يكديگر و نيز اولويـت وارد شدن آنها در مدل رگرسيون مرحله‌اي را نيز تغيير داد. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه هم‌زيستي با قارچ‌هاي اندوفايت، مقدار و جهت تأثيرگذاري صفات از طريق مسيرهاي مستقيم و غير مستقيم بر عملكرد دانه را تغيير داد. در گياهان +E افزايش باروري خوشه به‌طور مستقيم و افزايش اندازه سيستم توليد مثلي (تعداد خوشه در بوته و تعداد دانه در خوشه) به‌طور غير مستقيم بر عملكرد دانه تأثير گذاشت اما در گياهان-E، باروري خوشه به‌طور غير مستقيم و ساير صفات به‌طور مستقيم تأثير خود را بر عملكرد دانه اعمال نمودند. نتايج نشان دادكه لازم است اصلاحگران قبل از شروع پروژه‌هاي اصلاحي از حضور يا عدم حضور اندوفايت در ژرم پلاسم مورد مطالعه اطلاع كافي كسب نمايند سپس در صورت آلوده بودن جامعه به اندوفايت، از باروري خوشه و در غير اين صورت از ساير اجزاي عملكرد به‌ويژه تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه در خوشه و وزن دانه در خوشه براي گزينش ژنوتيپ‌ها به منظور افزايش عملكرد دانه استفاده نمايند.

Fescues (Festuca spp) are widely distributed in the temperate regions and are used for turf, forage and soil conservation. Though seed traits are important measures of the effects of endophytic fungi on their host, little information is available in this respect for Festuca. In this study, endophyte-infected (E+) and endophyte-free (E-) clones of the six fescue genotypes were used to investigate the effects of endophyte on seed production. The relationships between seed traits plus direct and indirect effects of components on seed yield were also studied. Endophyte infection resulted in 38.1% to 249% more seed yields in some genotypes, though some were not affected by this symbiotic relationship. Correlations between traits and also results of stepwise regression were influenced by the presence of the symbiotic fungi. Path analysis showed that endophytic fungi changed direct and indirect effects of components on seed yield. In endophyte containing clones, panicle fertility had the most direct effects and number of panicle per plant and seed per panicle the most indirect effects on seed yield. In E- clones, panicle fertility had the highest indirect effects and other components had direct effects on seed yield. The results suggested that breeding strategies for increasing seed yield in fescue should consider the presence or absence of endophyte in germplasm.