بررسي تغييرات فصلي رسوب‌ زايي و عوامل خاكي مؤثر بر آن در كاربري مرتع

Investigation of Seasonal Changes and Effect of Edaphical Factors on Sediment Productivity in Rangeland Use

تغييرات شرايط آب و هوايي در طول سال باعث تغيير در برخي از خصوصيات خاك شده و حساسيت آن را به فرسايش تغيير مي‌دهد. بررسي اين تغييرات و چگونگي تأثير آن روي فرسايش مي‌تواند از اهميت ويژه‌اي برخوردار باشد. اين تحقيق با هدف بررسي تغييرات رسوب‌زايي و عوامل خاكي مؤثر بر اين تغييرات در مراتع تيرگان واقع در شهرستان درگز استان خراسان رضوي انجام گرفت. در اين تحقيق از موقعيت‌هاي بالادست و پايين‌دست جهت‌هاي شرقي و غربي نمونه‌برداري با باران‌ساز انجام گرفت. ويژگي‌هاي مشخص‌كننده رسوب‌زايي شامل آستانه و حجم روان‌آب، رسوب و گل‌آلودگي اندازه‌گيري شد. در كنار هر نمونه باران‌ساز يك نمونه خاك برداشت و خصوصياتي شامل وزن مخصوص ظاهري و رطوبت اوليه، هدايت الكتريكي، اسيديته و ماده آلي اندازه‌گيري شد. نمونه‌برداري باران‌ساز با شدت و مدت يكسان و در محل‌هاي ثابت در چهار فصل تكرار شد. به منظور به‌دست آوردن اثر هر يك از پارامترهاي جهت و موقعيت روي داده‌هاي به‌دست آمده در فصول مختلف از آزمون تجزيه واريانس مركب استفاده شد. اختلاف بين آنها با استفاده از آزمون توكي مورد بررسي قرار گرفت و نمودارهاي آن ترسيم گرديد. نتايج نشان داد كه همه پارامترهاي مشخص‌كننده رسوب‌زايي درطول سال داراي تغييرات معني‌داري‌اند. ميزان رسوب توليدي در فصل پاييز حداكثر و به‌تدريج كاهش مي‌يابد. علت كاهش آن در دو فصل زمستان و بهار را مي‌توان به‌نوع پوشش گياهي منطقه نسبت داد.

Climate situation changes over a year cause changes in some soil characteristics and soil sensitivity to erosion. Investigation of these changes and how they impact on erosion can be of particular importance. This study investigated changes in Sediment Productivity and soil factors affecting these changes in Tiregan rangeland located in Daregaz city in Khorasan Razavi province. In this study, using the position of the upper and lower hillside of eastern and western aspects, the sampling with rain simulator was performed. Characteristic features of sediment yield including runoff threshold, runoff volume, sediment and turbidity were measured. Soil samples were taken from each sample rain simulation and features of the initial moisture content, bulk density, electrical conductivity, pH and organic matter were measured. Sample was collected with the same intensity and duration of the instrument with fixed locations, and was repeated in four seasons. In order to obtain the position and orientation of each of the parameters in the data obtained at different seasons, the combined analysis of variance test was used. The effect of each of these parameters and the difference between them were evaluated using the Tukey test, and the graphs in 2007 Excel software were plotted. The results showed that all the parameters of sediment yield during the year have significantly changed. The maximum amount of sediment production rates occurred in autumn and was gradually reduced. Its decreasing in both winter and spring can be attributed to vegetation in the area.