پديد آورندگان :
فرجي، آيدين دانشگاه كردستان - دانشكده منابع طبيعي - گروه مرتع و آبخيزداري، سنندج , جنيدي جعفري، حامد دانشگاه كردستان - دانشكده منابع طبيعي - گروه مرتع و آبخيزداري، سنندج , اميدي پور، رضا دانشگاه آزاد شهركرد - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، شهركرد
كليدواژه :
كردستان , خاك , ذخيره كربن , گرمايش جهاني , تغيير اقليم
چكيده فارسي :
در دهه هاي اخير، تغيير اقليم و افزايش دماي جهان (گرمايش جهاني) از مهم‌ترين چالش هاي جهاني است كه توجه محققين را به خود جلب نموده است. اطلاع از اثرات تغيير اقليم بر ميزان كربن خاك مي تواند به‌عنوان يكي از بهترين ابزارها براي درك بهتر چرخه كربن خاك مورداستفاده قرار گيرد. ازاين‌رو اين مطالعه به‌منظور بررسي و مقايسه ميزان ذخيره كربن در مناطق اقليمي مختلف و همچنين تعيين مهم‌ترين عوامل محيطي (عوامل خاكي، بارش و ارتفاع) مؤثر بر ميزان ذخيره كربن در هر سه منطقه دزلي (اقليم مرطوب)، نران (اقليم خشك) و گردنهمرواريد (اقليم نيمه‌خشك) در استان كردستان موردبررسي قرار گرفت. براي اين منظور در منطقه دزلي 6، نران 3 و گردنه مرواريد 4 سايت انتخاب و در آن نمونه خاك تركيبي از3 نقطه برداشت شد. براي مطالعه خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك در هر رويشگاه اقدام به حفر سه پروفيل از عمق 0-50 سانتيمتري خاك گرديد (درمجموع 39 نمونه خاك). آناليز آماري با استفاده از تجزيه واريانس يك‌طرفه (one-way ANOVA) و آناليز رگرسيون انجام گرفت. نتايج نشان داد كه ميزان ذخيره كربن در سه منطقه داراي تفاوت معنيداري هستند بطوريكه بيشترين و كمترين مقدار ذخيره كربن به ترتيب در منطقه دزلي (1/16 ± 9/56، تن در هكتار) و گردنه مرواريد (1/08 ± 5/34، تن در هكتار) بوده است. بررسي ها نشان داد كه رابطه خطي و مثبتي بين مقدار ذخيره كربن و مقدار فسفر خاك در تمامي مناطق وجود دارد. همچنين رابطه خطي و افزايشي بين مقدار ذخيره كربن و ارتفاع در مناطق موردمطالعه مشاهده گرديد. نتايج رگرسيون گام‌به‌گام نشان داد كه در منطقه دزلي ميزان آهك خاك (R = 0.52)، در منطقه نران نيتروژن خاك (R = 0.71) و در منطقه گردنه مروايد ارتفاع (R = 0.83) مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر ميزان ذخيره كربن هستند. نتايج اين تحقيق نشان ميدهد كه تغيير اقليم (خشكتر شدن اقليم) منجر به كاهش ذخيره كربن خاك خواهد شد. با توجه به متغير بودن تأثيرگذاري عوامل محيطي در اقليم هاي مختلف، پيشنهاد ميگردد كه براي مديريت ذخيره كربن در هر اقليم، روشهاي متفاوتي مورداستفاده قرار بگيرد.
چكيده لاتين :
In recent decades, climate change and global warming have become to one of the critical global challenges that have attracted the attention of researchers. Knowing the effects of climate change on soil carbon can be used as the best tools regarding to understand the soil carbon cycle, therefore, this study was carried out to investigate and compare the amount of carbon storage in different climatic region, as well as to determine the most important environmental factors (soil factors, precipitation and elevation), affecting the amount of carbon storage in all three Dezly regions (wet), Naran (arid) and Gardaneh Morvarid (semi-arid) in Kurdistan province. To do so, six, three, and four sites were selected in the Dazli, Neran and Gardaneh Morvarid, respectively. To study the physical and chemical properties of soil in each site, three profiles were drilled from 0 to 50 cm depth (total of 39 soil samples). In order to statistical analysis, analysis of variance (one-way ANOVA) and regression were used. The results showed that there was a significant difference between the amount of carbon storage in our studied areas, so that the highest and lowest amount of carbon storage were in Dezly (9.56 ± 1.16, ton/ha) and Gardaneh Morvarid (5.45 ± 1.08, ton/ha), respectively. The results also showed that there were a linear and positive relationship between the amount of carbon storage and soil P content and elevation in all regions. In addition, the results of stepwise regression showed that soil limestone (R = 0.52), nitrogen fertilizer (R = 0.71), and altitude (R = 0.83) were the most important factors affecting carbon storage in Dezly, Naran and Gardaneh Morvarid, respectively. The results of this study highlighted that climate change (get dry) could reduce soil carbon storage. Given the variability of environmental factors in different climates, it is suggesting that different methods could be used to manage carbon storage in each climate.
