ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﺴﯿﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي آرﺳﻨﯿﮏ و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ آن در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: دﺷﺖ ﺳﯿﺮﺟﺎن)

در ﻣﯿﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻨﮕﯿﻦ، آرﺳﻨﯿﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﺳﺮﻃﺎنزا ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي زﯾﺎد آن در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻧﮕﺮاﻧـﯽ ﺑـﺰر ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ. آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺑﻪ آرﺳﻨﯿﮏ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن و اﯾﺮان، ازﺟﻤﻠﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻮاﺣﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﺴﯿﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ رﻫﺎﺳﺎزي آرﺳﻨﯿﮏ و ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ ﺗﻐﯿﯿـﺮات ﻏﻠﻈـﺖ آن در ﻣﻨـﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨـﯽ دﺷـﺖ ﺳﯿﺮﺟﺎن، واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر، ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻻگ ﺣﻔـﺎري ﭼـﺎه ﻫـﺎي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮي، 21 ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮي در ﺳﻄﺢ دﺷﺖ اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻻﯾﻪﻫﺎي رس ﻣﻮﺟﻮد در آنﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ، اﻗﺪام ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻣﻨـﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﺼﻮرت ﻓﺼﻠﯽ از ﭼﺎهﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي و ﺷﺮب در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﭼﺎهﻫﺎي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮي، ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯿﺰان ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﯾﻪ رس و ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ، ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ رﺳﯽ ﻻﯾﻪﻫـﺎي زﻣـﯿﻦ دارد. ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﺑـﻮدن ﻏﻠﻈـﺖ آرﺳﻨﯿﮏ، ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺨﻠﯿﻪ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ از ﻻﯾﻪ رﺳﯽ و اﮐﺴﯿﺪ ﺷﺪن و اﻧﺤﻼل آرﺳﻨﯿﮏ در آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﺮﺧﻪ اﮐﺴﯿﺪاﺳﯿﻮن - اﺣﯿﺎء ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آزاد ﺳﺎزي آرﺳﻨﯿﮏ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺳﭙﺲ، ﺑﺎ ﻫﺪف ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ ﻃﯽ 5 ﺳﺎل آﺗﯽ، اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﮐﻤﯽ دﺷﺖ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار GMS ﮔﺮدﯾﺪ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ روي ﭼﺎهﻫﺎي ﭘﯿﺰوﻣﺘﺮي ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺖ ﺳﻄﺢ آب و وﺟﻮد ﻻﯾﻪ رﺳﯽ، اﺣﺘﻤﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﺿـﺨﺎﻣﺖ رس ﻏﯿﺮ اﺷﺒﺎع در آنﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ، ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗـﺮاز آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻃﯽ دوران ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري، ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﻏﻠﻈﺖ آرﺳـﻨﯿﮏ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ اداﻣﻪ روﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻬﺮهﺑﺮداي از آﺑﺨﻮان، ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. از اﯾﻦ رو در ﺻﻮرت اﻋﻤﺎل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺼﺮف آب و ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ ﺑﺎ ﺷﺪت ﮐﻤﺘﺮي اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ