زندگي و انديشه‌ شمس تبريزي با تكيه بر وجهه‌ آموزگاري او

The Life and Thoughts of Shams-i Tabrizi A Review Based on His Method of Teaching

شمس تبريزي با اينكه از عارفان سرشناس و انديشمندان بزرگ روزگار خويش بوده، مع الاسف، تا روزگار ما و حدود دو سه دهه پيش، جز در حلقه مولانا و يارانش، در تاريخ تصوف، جايگاه شاخصي نداشته است. اطلاعات درباره او منحصر به مقالات و منابعي است كه درباره آشنايي او با مولوي نگاشته شده است و در مقالات اوست كه به اطلاعاتي دقيق تر از زندگي او دست مي يابيم. يكي از اين نكته ها، رويه آموزگاري اوست. چنان چه از قراين پيداست؛ به كودكان قرآن آموزش مي داده و مدتي به اين شغل مشغول بوده است. آنچه از روش تدريس و تعامل او با كودكان به دست مي آيد، اگرچه با اصول آموزش و روش هاي تربيتي امروز تفاوت بسيار دارد؛ با اين حال، بيانگر دو رويكرد متفاوت است. يكي اينكه تا حدودي روش آموزش و پرورش كودكان را در سده هفتم هجري به ما گوشزد مي كند؛ ديگر اينكه روش آموزشي و پرورشي شمس را به نحوي برجسته، براي ما مسلم مي گرداند. روش شمس در تربيت كودكان، با جهان انديشه ها و رويكردهاي انتقادي و پرشتاب او، بسيار نزديك است. روش اين مقاله، بر پايه مطالعات كتابخانه اي بوده است. در بخش تشريح زندگي شمس، از كتاب ها و مقاله هاي علمي و پژوهشي بهره گرفته و بنا بر روش تحليل محتوا، به رازيابي شخصيت شمس پرداخته است.

Shams-i Tabrizi is one of the great mystics and great thinkers of his day, but until today and about two or three decades ago, he did not hold a prominent place in the history of Sufism except in the circle of Mulānā Jalāl-al Din Rumī and his companions. Our information about him is limited to Maqalat-e Shams-e Tabrizi (Discourse of Shams-i Tabrizi) and the sources that have written about his acquaintance with Rumī. It is only in Maqalat-e Shams-e Tabrizi that we get more detailed information about his life. One of remarkable thing about him is his teaching method. As it is clear from the sources, he used to teach children Qurān. His methods of teaching are different from the principles of modern education. They address two issues. First, to a certain extent, they refer to the methods of education of children in the seventh century AH; second, they show Shams-i Tabrizi method of education in great detail. His method of educating children is in line with his world-view and his critical and explicit approach. In the section of Shams-i Tabrizi's biography, the present essay used books and articles and his personality was evaluated by the analysis of content.