طبقه‌بندي موضوعي چيستان‌هاي لاي‌زنگانِ داراب بر اساس ژرف‌ساخت

Thematic Classification of Riddles in Layzangan of Darab Based on Deep Structure

لاي­ زنگان روستايي كوهستاني با آب و هوايي نيمه سردسيري، از توابع داراب استان فارس است. گويشوران اين روستا به گويشي نيمه ­لري سخن مي­ گويند. نگارنده در جستار پيش­رو به صورت ميداني از راه مصاحبه و گفت­وگو با گويشوران اين خطه، به گردآوري و ثبت و ضبط برخي چيستان ­هاي لاي‌زنگاني پرداخته، سپس آن­ها را با توجه به ژرف­ ساخت­شان، طبقه ­بنديِ موضوعي كرده است. اين جستار نتايج بسياري در پي داشت؛ به عنوان مثال: 1- اغلب چيستان­هاي اين روستا دربرگيرندۀ علوم و معارف بشري است كه هدف غايي در آن­ها تعليم و آموزش به نوجوان­ها و جوانان است. از ميان اين گروه از چيستان­ ها به آموزش مسايل ديني توجه بيش­تري شده است. 2-با توجه به موقعيت جغرافيايي و فرهنگ مردم اين روستا، در بسياري از چيستان­ هاي اين گويش، عناصر بومي اين روستا بسيار پوياست. 3-چيستان­ هاي منظومي كه در اين گويش به كار مي ­روند از ساير گويش ­ها و لهجه ­ها به اين گويش راه يافته­ اند. 4-ساختار و چينش واژه­ ها در برخي از چيستان­ هاي اين روستا به گونه ­اي است كه در نگاه اول توهين و ناسزا به نظر مي ­رسند اما با آشكار شدن پاسخ، اين گمان برطرف مي‌شود.

Layzangan is a mountainous village with semi-cold climate of Darab suburb located in Fars province and their inhabitants speak with somehow Luri dialect. In the following research, the author has collected and recorded riddles of Layzangani dialect via field interview and discussion and he has classified them according to their deep structures. This study had a great number of results including the following: (1) the majority of the riddles include educational and human sciences, with the ultimate goal of educating teenagers and young adults and among this group of riddles more attention had been paid to religious issues. (2) According to the geographical location and culture of the people in this village, the native elements had a very dynamic role in many riddles of this dialect (3) The lyrical riddles used in this dialect came from other dialects and accents (4) The structure and arrangement of words in some riddles of this village seemed to be offensive at the first glance; however, when the essence was unfolded, this suspicion was resolved.