تاثيرمداخله آموزشي بر پيشگيري از عوامل خطر بيماري‌هاي قلبي عروقي در دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم: كاربرد تئوري شناختي- اجتماعي

Assessing the effect of educational intervention on cardiovascular risk factors prevention among girl students of secondrary course in high school: Application of Social Cognitive Theory

مقدمه: بيماري­هاي قلبي عروقي، علت اصلي ابتلا، مرگ و مير و ناتواني در سراسر دنيا هستند. با توجه به تغيير شيوه­ ي زندگي­، بسياري از عوامل خطر بيماري­هاي قلبي- عروقي از دوران كودكي و نوجواني آغاز مي­شود. مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير مداخله آموزشي بر پيشگيري از عوامل خطر بيماري­هاي قلبي- عروقي در دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر زرين شهر شهرستان لنجان سال 1394 صورت پذيرفت . روش كار: پژوهش حاضر يك مطالعه تجربي از نوع مداخله ­اي بود. دو دبيرستان با تخصيص تصادفي به دو گروه مداخله و كنترل طبقه ­بندي شدند. 71 نفر از دانش آموزان و مادران­شان و مربي پرورشي يكي از دبيرستان­ها به عنوان گروه مداخله و 80 نفر از دانش­ آموزان و مادران­شان و مربي پرورشي دبيرستان ديگر به عنوان گروه كنترل انتخاب شدند. برنامه­ ي آموزشي براي دانش آموزان و مادران و مربي پرورشي گروه مداخله بر اساس تئوري شناختي اجتماعي طراحي و اجرا شدكه علاوه بر تاكيد بر بعد فردي دانش اموزان به بعد اجتماعي دانش آموزان (مادران و مربي پرورشي دانش ­آموزان) نيز تاكيد داشته است و به علت اين كه بيشتر سازه­ هاي اين تئوري در حيطه­ ي يادگيري نگرشي قرار داشتند بيشتر از استراتژي­هاي آموزشي پرسش و پاسخ و بحث گروهي در جريان آموزش استفاده گرديد، برگزار شد . شش ماه پس از اتمام آموزش­ها دانش­آموزان گروه مداخله، پرسشنامه­ ها را تكميل كردند. سپس داده­هاي گردآوري شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 در سطح معني­ داري كمتر از 0/05 مورد بررسي قرار گرفت. از آزمون­هاي آماري t مستقل، t زوجي، كاي اسكوئر و من – ويتني براي تجزيه و تحليل داده ­ها استفاده شد. يافته ها: نتايج مطالعه، نشان داد كه ميانگين نمره­ي هيچكدام از سازه ­هاي مدل تئوريِ شناختي- اجتماعي قبل از مداخله بين دو گروه اختلاف معنادار نداشتند.اما بعد از مداخله، ميانگين نمره سازه­هاي دانش و درك موقعيت، انتظار پيامد، ارزش­هاي پيامد، خودكارآمدي، خود مديريتي و خود كنترلي در گروه مداخله و ميانگين نمره­ي سازه موانع درك شده در گروه كنترل به طور معناداري بيشتر بود اما ميانگين نمره سازه­ هاي محيط و حمايت اجتماعي بين دو گروه اختلاف معنادار نداشت. نتيجه­ گيري: مداخله­ ي آموزشي از سنين پايين در جهت پيشگيري از عوامل خطر بيماري­هاي قلبي عروقي، با استفاده از تئوري شناختي- اجتماعي مي­تواند در كاهش عوامل خطر بيماري­هاي قلبي- عروقي در دانش آموزان به كار رود.

Introduction: Cardiovascular diseases are the main reason of morbidity, mortality and disability all around the world. According to life style changes it seems that risk factors of Coronary-heart disease started in childhood and adolescence. Current study was conducted to determine the impact of educational intervention on preventing Cardiovascular Diseases risk factors among girl students of secondary school in Zarrin Shahr, Lenjan city 2015-2016. Materials and Methods: This study was an experimental interventional one which two high schools were randomly assigned to intervention and control groups. 71 students, their mothers and a trainee in one of the high schools as intervention group and 80 students and their mothers and another high school educator were selected as control group. An educational program was held for students, their mothers and a trainee in the intervention group. The impact of training on all intervention groups was assessed six months after intrvention. Data were analyzed by SPSS software Version 20. The independent t-test, paired t test, chi-square and Mann – Whitney test were used. The significance level considered less than 0.05 Results: study findings revealed that there was no significant statistically differences between the mean score of demographics and all structures of Social Cognitive Theory before the intervention. After the intervention, the mean score of knowledge structures and perceived Position, outcome expectation, outcome values, self – efficacy, self-management and self – control in the intervention group and the mean score of perceived barriers structure in control group were higher significantly, but the mean score of environment structures and social support were not significantly different between two groups. Conclusion: Ongoing educational intervention from low ages can be considered as an effective factor in reducting cardiovascular diseases risk factors among students using the Social Cognitive Theory.