تأثير مداخله آموزشي بر سبك زندگي سالمندان مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي درماني شهرستان اسلامشهر: كاربرد مدل اعتقاد بهداشتي

Effect of educational intervention on the lifestyle of elderly people referred to clinical centers of Eslamshahr, Iran: application of health belief model

مقدمه: هنگامي كه سالمندان در يك سبك زندگي ارتقادهنده سلامتي درگير گردند، احتمالاً به مدت طولاني‌تري از زندگي بدون بيماري و ناتواني بهره خواهند برد. اين مطالعه به منظور تعيين تأثير مداخله آموزشي براساس مدل اعتقاد بهداشتي بر سبك زندگي سالمندان طراحي و اجرا شد. روش: اين مطالعه مداخله‌اي نيمه تجربي دو گروهي برروي 80 فرد سالمند مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي درماني شهرستان اسلامشهر در سال 93-92 اجرا شد. در مرحله پيش آزمون، نمونه‌گيري از بين سالمندان مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي درماني شهرستان اسلامشهر به صورت تصادفي انجام گرديد. سپس مشاركت‌كنندگان با روش Balance Block Randomization به دو گروه مداخله (39 نفر) و گروه مقايسه (41 نفر) تقسيم شدند. افراد گروه مداخله در برنامه‌هاي آموزشي طراحي شده مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي شركت نمودند. 3 ماه پس از پايان مداخله، پس آزمون در هر دو گروه مداخله و مقايسه انجام گرديد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS v.19 و آزمون‌هاي واريانس براي تكرار مشاهدات، كاي‌دو، تغييرات ميانگين و انحراف معيار مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: قبل از مداخله، دو گروه از نظر متغيرهاي مورد بررسي مشابه و قابل مقايسه بودند. 3 ماه بعد از مداخله ميانگين حساسيت درك شده در دو گروه از نظر آماري معنادار بود (P<0.001). در ميانگين شدت درك شده تفاوت معنادار بود (0/002=p). ميانگين سازه‌هاي موانع درك شده و منافع درك شده در دو گروه معنادار بود (P<0.001). همچنين سازه‌هاي خودكفايتي و راهنماهايي براي عمل سه ماه پس از آموزش تفاوت معناداري نشان دادند (P<0.001). در حيطه پيشگيري تفاوت معناداري مشاهده گرديد (0/03=p). همچنين حيطه‌هاي ورزش و تغذيه تفاوت معناداري نشان دادند (0/04=p). از نظر حيطه‌هاي استرس و روابط بين فردي در دو گروه از نظر آماري تفاوت معناداري وجود نداشت (P<0.005). ميانگين نمرات سبك زندگي 3 ماه پس از آموزش در گروه مداخله به طور معناداري افزايش يافت (0/03=p). نتيجه‌گيري: نتايج مطالعه نشان داد كه آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر ارتقاء سبك زندگي سالمندان مؤثر مي‌باشد.

Introduction: Health-promoting lifestyle helps elderly population to enjoy longer life, without burden of diseases or disabilities. This study was designed and performed to determine the effect of educational intervention on lifestyle of elderly population based on health belief model. Method: This quasi-experimental study was performed on 80 elderly individual who visited the clinical centers of Eslamshahr, Iran in 2013-2014. In the pre-test stage, randomized sampling was carried out among the elderly who visited the clinical centers of Eslamshahr. The participants were divided into two interventions (39 persons) and control (41 persons) groups using block randomization method. The intervention group participated in educational courses designed based on Health Belief Model. Three months after the end of the intervention stage, post-test was given to both intervention and control groups. Data were entered into SPSS version 19. Then it was analyzed using repeated measures and Chi-square test. Results: Three months after the intervention, mean perceived susceptibility between both groups was statistically significant. (P<0.001). Mean perceived severity was also significantly different (P=0.002). Mean of perceived barriers and perceived benefits was significantly different in both groups (P<0.001). Similarly, three months after the intervention, self-efficacy components and cues to action were significantly different (P<0.001). Prevention (P=0.03), exercise, and nutrition (P=0.03) showed significant differences. However, no significant differences were noted in stress and interpersonal relations between the two groups (P<0.005). Three months after intervention, mean lifestyle scores increased significantly in intervention group (P=0.03). Conclusion: Education based on health belief model may affect healthy lifestyle promotion in the elderly population.