مباني و قالب‌هاي شعر دفاع مقدس

Foundations and templates of holy defense poetry

ادبيات دفاع مقدس، يكي از شاخه‌هاي اصلي ادبيات انقلاب اسلامي بوده كه شايسته و نيازمند مطالعة جدي، از‌جانب نسل جوانِ اهل پژوهش است؛ زيرا به آنان ياري مي‌دهد تا ابعاد مبهم و پيچيدة انديشه‌هاي نو ملي و مذهبي، اعتقادي، فرهنگي و اجتماعي را مورد پژوهش قرار دهند. اديبان و شاعران متعهد اين سرزمين، تمام هنر و استعداد خود را در آفرينش حماسه‌هاي اين دوره به‌كارگرفتند و به عرصة تماشا گذاشتند و با تلاش آنان، ادبياتي ايجاد شد كه به ادبيات دفاع مقدس معروف است كه به ادبيات فارسي، پويايي، سمت‌و‌سو و معنويتي دو‌چندان بخشيد و در تغيير ذهنيت و جهان‌بيني شاعران و اديبان اثرگذار بود. شاعران در اين دوره، از قالب‌هاي متنوعي براي بيان احساسات خويش در قالب شعر، در غزل، قصيده، مثنوي و غيره به طبع‌آزمايي پرداختند. مقالة حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، ضمن نگرشي بر مباني اين نوع ادبيات، به تبيين قالب‌هاي به‌كار‌گرفته‌شده در شعر دفاع مقدس، با بيان نمونه‌هايي از هريك، پرداخته و خواننده را در درك درست موضوع ياري رساند. نتايج پژوهش، نشانگر آن است كه زبان اين ادبيات، به‌دليل كاربرد لغات و اصطلاحات كهنه و نو داراي تنوع است. رعايت درست قواعد صرف‌و‌نحو كلمه و كلام و دور‌بودن از ضعف تأليف و غرابت استعمال واژگاني و همچنين پرهيز از اطناب‌هاي بي‌مورد و حذف‌هاي بي‌جهت، از خصوصيات سبكي ادبيات دفاع مقدس است.

The Holy Defense Literature is one of the main branches of the Islamic Revolution literature, which deserves serious study, especially by the young generation; because, it helps them to cover the vague and complex aspects of new national, religious, cultural and social ideas. The committed devotees and poets of this land used all their arts and talents to create the epic of the era and watched them. With their efforts, literature was created that is known as the holy defense literature that refers to Persian literature, dynamics, and heightened spirituality and influenced the change in the mentality and worldview of poets and literati. During this period, poets gave a variety of forms to express their feelings in the form of poetry in Ghazal, Qasī, Masnavi, and... The present article seeks to explain the foundations of this type of literature, to explain the molds used in the holy defense poetry, with examples of each of them, and to help the reader to understand the matter properly.