بررسي و بازخواني مولفه‌هاي موثر بر ارتقاء « حس معنويت » در معماري مساجد

Review and Assessment of Influential Components on Creating and Promoting the "Sense of Spirituality" in the Architecture of the Mosques

اين پژوهش سعي دارد به بررسي مولفه‌هاي تاثيرگذار بر افزايش «حس معنويت» در فضاي داخلي مساجد بپردازد. روش پژوهش در بخش اول با بررسي پيشينه و ادبيات موضوعي، در رابطه با «حس معنويت» رابطه‌اي كه موجب ارتقاء اين حس در فضاي داخلي مساجد مي‌شود مورد ارزيابي و بررسي قرارگرفته است. در بخش دوم از روش پيمايشي و مطالعات ميداني؛ براي اثبات فرضيات پژوهش استفاده شده است. از اين رو روش تحقيق توصيفي پيمايشي و جامعه آماري متخصصين معماري، با حجم نمونه 175 نفر كه به روش نمونه‌گيري طبقه‌بندي تصادفي انتخاب شده اند، است. همچنين ابزار پرسشنامه با استفاده از طيف ليكرت پس از بررسي روايي و پايايي آن در ميان جامعه پژوهش توزيع شده است. آزمون‌هاي به كار گرفته شده در اين پژوهش: همبستگي، كروسكال واليس1، يومن ويتني2 در محيط نرم‌افزاري «spss21» است. نتايج نشان مي‌دهد: كه عوامل حسي (رنگ، نور، صدا) و عوامل كالبدي (فرم، هندسه، نقوش، مصالح) در ميزان ارتقاء «حس معنويت» در معماري داخلي فضاي مساجد موثر است. همچنين تفاوت معني‌داري ميان متغيرهاي جنسيت و سن بر ميزان درك «حس معنويت» وجود دارد؛ به گونه‌اي كه زنان زودتر از مردان و افراد با سن بالاتر زودتر به ادراك «حس معنويت» مي‌رسند.

This research tried to study the influential factors on increasing a "sense of spirituality" in the interior of the mosques. The methodology in the first section is evaluated by reviewing the background and thematic literature regarding the "sense of spirituality"; a relation that promotes this sense in the interior of the mosques and in the second section, a survey and field study were done to prove the research hypotheses. So, the descriptive - survey method was used and the statistical population were architecture experts with a sample size of 175 people who were selected by stratified random sampling method. Also, a questionnaire with Likert scale was distributed among the population after examining the validity and reliability of the research. The tests used in this research were correlation, Kruskal–Wallis one-way analysis of variance, Mann–Whitney in SPSS 21. The results showed that sensory factors (color, light, sound) and physical factors (form, geometry, motifs, and materials) were effective in increasing a "sense of spirituality" in the internal architecture of mosques. Also, there was a significant difference between gender and age on perceiving a "sense of spirituality" so that women experience a "sense of spirituality" earlier than men and older people.