سنجش ميزان تاب‌آوري محلات تاريخي در برابر زلزله و راهكارهاي ارتقاء آن نمونه موردي : محله سنگ‌سياه شيراز

Measuring the resilience of historical sites against earthquakes and its upgrading (Case Study: Sang-e Siah Neighborhood of Shiraz

امروزه جوامع در تلاش براي دست يابي به شرايطي هستند كه در صورت وقوع بحران، بازگشت سريع آنها را به وضعيت پيش از بحران فراهم سازد. لذا در سال هاي اخير بر تاب آوري به جاي آسيب پذيري تاكيد مي‌شود. با توجه به احتمال وقوع زلزله در شهر شيراز و آسيب پذيري بافت هاي تاريخي آن، پژوهش حاضر در صدد شناسايي عوامل موثر بر تاب‌آوري محله سنگ‌سياه و ارائه راهبردهاي ارتقاء تاب‌آوري محله در برابر زلزله است. ماهيت پژوهش، كاربردي و از نظر روش توصيفي و همبستگي و شيوه گردآوري داده‌ها كتابخانه اي و ميداني است. براي پردازش داده‌ها از نرم افزار spss وexcel و در تجزيه و تحليل داده‌ها از تكنيك سوات و qspmاستفاده شد. جامعه آماري شامل كليه مردم ساكن محله، حجم نمونه 351 مورد و روش نمونه‌گيري تصادفي است. براي سنجش تاب‌آوري از مدل 4 بعدي (اجتماعي، اقتصادي، نهادي و كالبدي) ضمن تركيب آن با مدل مكاني كاتر (drop) و مدل اجتماع‌محور (cbdm) استفاده شد. بنابر نتايج پژوهش: ميزان تاب‌آوري محله سنگ‌سياه 49/62 است. بعد كالبدي با 60/01 داراي بيشترين و بعد اقتصادي با 39/53 داراي كمترين تاب‌آوري است. شاخص عملكرد نهادها و ميزان خسارت داراي بيشترين اهميت و شاخص نگرش و دسترسي داراي كمترين اهميت است. ميزان تاب آوري محله پايين؛ و بنابر نتايج آزمون همبستگي پيرسون و رگرسيون و تحليل مسير بين مولفه هاي اجتماعي، اقتصادي، نهادي، كالبدي و افزايش تاب‌آوري محله سنگ‌سياه رابطه معني دار وجود دارد. همچنين، راهبردهاي تهاجمي بعنوان راهبردهاي برتر براي ارتقاء تاب آوري محله انتخاب شدند.

Nowadays, communities are trying to prepare some conditions to allow them to return to the pre-crisis condition in a case of occurring a crisis. recently, there has been an emphasis on endurance rather than vulnerability. Considering the probability of occurring earthquakes in Shiraz and the vulnerability of its historical quarters, the present study is seeking to identify the effective factors on resilience of "Sang-e Siah" Neighborhood and provide strategies to enhance the resilience of the neighborhood against earthquakes. The nature of the research: practical, method correlational descriptive, the method of collecting data: library and field research. SPSS and EXCEL were used for data processing. SWOT and QSPM techniques were used for analyzing data. The statistical society: all residents of the neighborhood, the sample size: 351 cases, method a random sampling. To measure resilience, a 4-dimensional model (social, economic, institutional, physical) was used with a combination of dro‎p and CBDM model. Results the resilience rate of the Neighborhood is 49.62. The physical dimension has the highest resilience with 60/1 and the economic dimension has the lowest resilience with 39/53. The indexes "performance of institutions" and "amount of damage" are the most important factors; and the indexes "attitude" and "access" are the least important ones. According to the results of "Pearson Correlation and Regression Analysis" and path analysis, there is a significant relationship between the components "social, economic, institutional, physical" and resilience of Neighborhood. Furthermore, aggressive strategies were chosen as the best strategies for promoting the endurance of the neighborhood.