بازخواني مسئوليت بين‌المللي رژيم بعث عراق در جنگ تحميلي عليه ايران: تحليل قطعنامه‌هاي شوراي امنيت و سازوكار تعيين متجاوز

revising the international resposibility of Iraqi Baath regime on imposed war against Iran

مسئوليت بين‌المللي رژيم بعث عراق در جنگ تحميلي از موضوع‌هايي است كه ذهن ­ايرانيان را به خود مشغول كرده است. بررسي حقوقي و تاريخي دفاع مقدس، نيازمند بازخواني وقايع و اقدامات جامعۀ جهاني است؛ ازاين‌رو، در اين مقاله به دو پرسش اصلي مورد پاسخ داده مي‌شود. نخست، آيا جامعۀ جهاني به­ويژه سازمان ملل در مقابل جنگ تحميلي رژيم بعث عراق عليه ايران، واكنش قابل‌توجهي نشان داده است؟ دوم، آيا اقدامات حقوقي براي جبران خسارت‌هاي جنگ توسط رژيم بعث عراق كافي بوده است؟ جنگ، آزمون مهمي براي مسئولان شوراي امنيت بود تا گامي براي حفظ صلح ­و­ امنيت جهاني بردارند؛ اما، متأسفانه اين شورا با واكنشي دوگانه از تعيين متجاوز خودداري نمود و تنها در بند ­6­ قطعنامۀ ­598 تعيين متجاوز را به‌صورت دومرحله‌اي از مجراي تحقيق­­ زيرنظر دبيركل مشخص نمود. درنهايت، دبيركل با ارائۀ گزارشي، رژيم بعث عراق را متجاوز معرفي كرد و اين تجاوز را ناقض اصول بنيادين حقوق بين­الملل و ممنوعيت كاربرد زور دانست. اين گزارش، پاسخي به عملكرد گزينشي­ شورا در حفظ صلح­ و­ امنيت بين‌المللي بود. به‌نظرمي‌رسد، گزارش دبيركل مي‌تواند مبناي قضاوت در خصوص تعيين متجاوز و مسئول جبران خسارت‌هاي ايران باشد.