ارزيابي روابط فيلوژنتيكي توده‌هاي مختلف ترشك (Rumex spp.) بومي ايران با استفاده از نشانگر ISSR، صفت‌هاي ريخت‌شناسي و بررسي ساختار روزنه‌اي آنها

Investigating Phylogenetic Relationships in Iranian Docke Ecotypes (Rumex spp.) using ISSR Markers, Morphological Features, and their Stomata Structure

گياه ترشك (Rumex spp.) از‌جمله گياهان باارزش دارويي و داراي حدود 200 گونه است كه در بيشتر نقاط دنيا پراكندگي دارند. ايران يكي از نقاط پراكنش اين گياه محسوب مي‌شود و 23 گونه از اين جنس از نواحي مختلف ايران گزارش شده است. در پژوهش حاضر، نشانگر مولكولي RSSI با استفاده از 15 آغازگر براي بررسي تنوع ژنتيكي و رابطۀ خويشاوندي اكوتيپ‌هاي ترشك بومي كشور استفاده شد. از مجموع 174 نوار، 146 نوار چندشكل توليد و امتيازدهي شدند. ميانگين درصد چندشكلي براي تمام آغازگرها 31/85 درصد به دست آمد. بيشترين محتواي اطلاعات چند‌شكلي به آغازگر 826CBU با مقدار 5/0 و كمترين مقدار آن به آغازگر p7با مقدار 28/0 تعلق يافت. بيشترين قدرت تفكيك نشانگري به نشانگرهاي 833 CBU، IS12 و UBC810 با مقدار به‌ترتيب 6/13، 4/12 و 2/12 اختصاص يافت. تجزيۀ خوشه‌اي به روش AMGPU و با استفاده از ضريب تشابه جاكارد اكوتيپ‌ها را در سه كلاستر دسته‌بندي كرد. نتايج بررسي ساختار روزنه‌اي اكوتيپ‌ها نيز تفاوت اكوتيپ‌ها را از‌نظر تراكم روزنه‌اي نشان دادند و تعداد روزنۀ برخي اكوتيپ‌ها در سطح رويي برگ بيشتر از سطح زيري برگ بود. نتايج نشان دادند تنوع زيادي ازنظر ژنتيكي، ساختار روزنه‌اي و ريخت‌شناسي بين اكوتيپ‌هاي بررسي‌شده وجود دارد و بنابراين، امكان استفاده از روابط فيلوژنتيكي و تنوع موجود به‌عنوان ابزار مناسبي براي طبقه‌بندي و كارهاي اصلاحي در اين گونۀ گياهي وجود دارد.

Rumex spp. is one of the most valuable medicinal plants. This genus has about 200 species scattered in most parts of the world. Iran is considered as one of the distribution points of this plant, 23 species of this genus have been reported in different regions of Iran. The genetic diversity among 10 accessions of Rumex spp., was analyzed in this paper using ISSR markers. PCR analysis was performed on genomic DNA using 15 ISSR primers. ISSR primers were screened and yielded to the total of 174 amplified products, 146 bands (85.31%) of which were polymorphic. The results showed that polymorphism information content (PIC) was 0.50. UBC826 primer had the highest PIC value of 0.50 and P7 primer had the lowest PIC value of 0.28. Also, the Rp values were 13.6, 12.4 and 12.2 for UBC833, IS12 and UBC810 primers, respectively. Cluster analysis based on Jacquard’s similarity coefficient using Unweight Pair Group Method with Arithmetic mean (UPGMA) indicated wide range of diversity across the studied accessions. Cluster analysis at distance of about 0.47 for ecotypes divided in 3 main groups. These results showed that great diversities exist in both of genetic and stomata structure in the ecotypes. Therefore, the possibility of using molecular data for varietal identification is a promising tool for applying in future breeding programs in the genus Rumex.