بررسي روند تغييرات كيفيت آب رودخانه زاينده رود در دوره هاي خشكسالي و ترسالي

Trend Investigation of Water Quality Variations in Zayande-Roud River During Dry and Wet Years

امروزه خشك­سالي به عنوان يكي از پديده‌هاي محيطي شناخته شده است كه تاثير مهمي بر كيفيت آب دارد. هدف از انجام اين تحقيق به­ دست آوردن رابطه بين وقوع خشك­سالي و كيفيت آب در حوزه آبخيز زاينده رود بود. با توجه به تأثير خشك­سالي بر كيفيت منابع آب و همچنين تعيين تيپ آب و بررسي ارتباط آن با عوامل محيطي، در مطالعه حاضر داده‌هاي حاصل از آناليز شيميايي با استفاده از نرم افزار AqQa مورد بررسي و پردازش قرار گرفت. سپس تيپ شيميايي منابع و همچنين رابطه خشك­سالي با كيفيت آب تعيين گرديد. منطقه مورد مطالعه رودخانه زاينده‌رود بود كه داراي پنج ايستگاه هيدرومتري با دوره آماري مشترك 34 سال مي‌باشد. دو ايستگاه قبل از سد و سه ايستگاه بعد از سد تنطيمي واقع شدند. در اين دوره آماري با استفاده از شاخص‌هاي خشك­سالي SPI و RDI سال‌هاي خشك و تر از يكديگر تفكيك شده، سپس حداكثر خشك­سالي و ترسالي مشترك در پنج ايستگاه تعين شد و داده‌هاي كيفيت آب در سال‌هاي خشك و تر مقايسه گرديد. بر‌اساس نتايج به­ دست آمده، با وقوع خشك­سالي‌ها ميزان غلظت يون‌ها در منابع آب افزايش يافته و با وقوع تر‌سالي غلظت يون‌ها در آب بهبود يافته ­است. طوري­ كه در ايستگاه اسكندري يون منيزيم در سال خشك 37٪ افزايش و در ايستگاه پل زمان‌خان يون سولفات در سال خشك 56٪ افزايش يافته است. تيپ آب موجود در هر ايستگاه از نوع سديم بيكربنات بود كه مي‌تواند مربوط به عامل زمين­ شناسي باشد.

Nowadays, drought is known as one of the environmental phenomena that has important impact on water quality. The aim of this study was to obtain a relationship between drought and water quality in Zayande-Roud watershed. With respect to the impact of drought on water quality and also determining the type of water and its relationship with environmental factors, in this study, chemical characteristics of water were investigated using AqQa software. Then, chemical type of water resources and its relationship between drought and water quality was determined. The study area was Zayande-Roud River that has five hydrometric stations with 34 years common data. Two stations were located before dam and three stations after dam. In this period, using drought indices (SPI and RDI), dry and wet years were separated from each other, then maximum common dry and wet years were determined in five stations. Then, water quality data were compared in dry and wet years. Based on the results obtained, with the occurrence of drought, the concentration of ions in water has increased and in wet years the concentration of ions in water has improved. As example in Eskandari station, magnesium ion has increased by about 37% in dry years and the rate of sulfate ion in Pol-e-Zaman Khan station has increased by 56% in dry years. Water type in each station was sodium bicarbonate that can be related to geological factors.