بررسي ابعاد و تحليل شهروندي فعال

The Analysis of Active Citizenship and its Dimensions

تغييرات رويكردي در گفتمان شهروندي، منجر به دستيابي به تعريفي از شهروندي گرديد كه به جاي تعريف اين مفهوم به مثابه يك پايگاه حقوقي، پر عامليت شهروندان به مثابه كنشگراني در حوزه اجتماعي، سياست و دولت تاكيد دارد. شكل گيري مفهوم شهروندي فعال، ريشه در اين رويكرد دارد. در اين مقاله، شهروندي فعال به معناي توانايي براي درگير شدن در گونه‌هاي مختلف كنش‌هاي اجتماعي و سياسي با انگيزه تصميم سازي و تاثيرگذاري و بر مبناي فضايل اخلاقي احترام متقابل و عدم خشونت است. مروري بر تحقيقات و مطالعات در حوزه شهروندي نشان مي‌دهند ميزان تحقق شهروندي در جامعه مطلوب نيست و اكثريت شهروندان تهراني شهروندان منفعلي هستند. از اين رو بررسي وضعيت شهروندي فعال در شهر تهران و عوامل موثر بر آن هدف اصلي تحقيق مدنظر قرار گرفت. روش انجام پژوهش پيمايشي و جمعيت آماري كلية شهروندان بالاي 18 سال ساكن شهر تهران است. حجم نمونه برابر 1200 نفر محاسبه گرديد و جهت دسترسي به افراد نمونه از روش نمونه گيري طبقه‌بندي شده استفاده شد. ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسشنامه است كه از اعتبار صوري و پايايي بالاتر از 70 برخوردار است. نتايج آزمون‌هاي همبستگي نشان داد بين برخورداري از حق شهروندي، مصرف رسانهاي و عام گرايي با شهروندي فعال ارتباط مستقيمي وجود دارد و بين احساس محروميت نسبي و احساس بي قدرتي با شهروندي فعال نيز ارتباط غير مستقيمي وجود دارد. نتايج رگرسيون چند متغيره نشان داد 40 درصد از تغييرات متغير شهروندي فعال توسط متغيرهاي مستقل تبيين مي گردد و برخورداري از حق شهروندي با ضريب بتاي 250 بيشترين تاثير را بر شهروندي فعال دارد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه احساس بي قدرتي، احساس محروميت نسبي، فقدان مهارتهاي مدني و يا بي اعتمادي به تاثير مشاركت سياسي در تغيير وضعيت اقتصادي و رفاهي جامعه، مهم ترين عوامل موثر بر شهروندي فعال هستند. شهروندان ضمن اين كه از دانش سياسي، علاقه سياسي: تعهد مدني، قانون پذيري توان بازانديشي و برخي عوامل ديگر كه به نوعي ملزومات نرم افزاري تحقق شهروندي در سطح پايين هستند، نسبت به مهارتهاي مدني و ابزارهاي مشاركت اجتماعي و سياسي موجود ناآگاهند و يا فضا و شيوه‌هاي مشاركتي فعلي را جهت پيشبرد منافع ذهني خود مناسب نمي دانند. نياز اصلي شهروندي فعال، مهارت تبديل مطالبه گري و انتقاد به ايده پردازي و مشاركت در اجرا و تحقق ايده‌ها است.