كليدواژه :
سياست عمودي , سياست گزينشي , سياست صنعتي , صادرات , سياست گذاري عمومي
چكيده فارسي :
تجربۀ كشورهاي موفق صنعتي و تازه صنعتي نشان مي دهد كه براي صنعتي شدن بايد پله هاي نردبان مزيت نسبي به سرعت طي شود؛ يعني هر كشور، در وهلۀ نخست، از صادركنندۀ كالاهاي اوليه و وابسته به منابع طبيعي به صادركنندۀ كالاهاي وابسته به نيروي كارِ با دانش بالا تغيير وضعيت يابد. سپس به صادركنندۀ كالاهاي فناوري محور و درنهايت به صادركنندۀ كالاهاي دانش محور مبدل شود. ايران، با توجه به پتانسيل فراواني كه در نيروي انسانيِ با مهارت زياد دارد، سهم چندان زيادي در صادرات كالاهاي با فناوري بالا و دانش محور ندارد؛ به عبارتي در پله هاي پاييني مزيت نسبي قرار گرفته است. لذا حضور ايران در عرصۀ صنايعِ با فناوري بالا نيازمند برنامه ريزي مناسب و اتخاذ سياست هاي حمايتي متناسب با آن و در يك كلمه نيازمند سياست گذاري عمودي - گزينشي با توجه به افق هاي زماني مختلف است. بر اساس بررسي هاي صورت گرفته در اين مقاله دربارۀ وضعيت ايران از منظر شاخص مزيت نسبي آشكار شده، ايران در مرحلۀ گذار از پلۀ اول (صادرات محصولات خام) به پلۀ دوم (صادرات محصولات با فناوري پايين) مزيت نسبي است. البته نه تنها اين مرحلۀ گذار تقويت نشده، بلكه سهم كالاهاي پلۀ اول به نسبت صادرات كالاهاي پلۀ دوم در حال افزايش است. بنابر اين بررسي، اين نتيجۀ مهم به دست مي آيد كه در ايران نبايد كوركورانه به دنبال سياست گذاري عمودي در صنايع با فناوري بالا بود، بلكه، با توجه به جايگاه ايران در پله هاي مزيت نسبي، سياست گذاران بايد بر ارتقاي ايران از پلۀ اول به پلۀ دوم و استقرار مستحكم در اين پله تمركز داشته باشند. اين نكته توجه به پله هاي بعدي مزيت نسبي را نفي نمي كند و سياست گذاري عمودي و افقي براي دستيابي به صنايع با فناوري بالا را الزامي مي داند. در اين مقاله، با توجه به جايگاه ايران در پله هاي مزيت نسبي، چارچوبي كلان براي سياست گذاري پوياي صنعتي ارائه مي شود كه ضمن توجه به افق كوتاه مدت و سياست هاي لازم در آن، براي جلوگيري از روند عقب برندۀ موجود از پلۀ دوم به پلۀ اول مزيت نسبي، سياست گذاري ميان مدت براي تقويت جايگاه ايران در پلۀ دوم مزيت نسبي و سياست گذاري بلندمدت براي ارتقا در پله هاي مزيت نسبي نيز مدنظر قرار مي گيرد. در تمامي اين افق هاي زماني، سياست گذاري مبتني بر سياست گذاري عمودي و افقي است، به گونه اي كه سهم سياست گذاري عمودي در افق هاي كوتاه مدت و ميان مدت بيشتر است و سياست هاي افقي غالباً براي دورۀ بلندمدت به كار مي رود.
چكيده لاتين :
The experience of industrial countries shows that over time, a country attempts to industrialize the ladder ladder as soon as possible, comparing the comparative advantage, that is from the state of the commodities of primary goods and goods that are dependent on natural resources, to the exporter of goods Which are affiliated with the workforce. In the next step, it will become an exporter of IT products and eventually become exporter of knowledgeable goods.
This is despite the fact that Iran, given the high potential of highly skilled manpower, does not have much to contribute to the export of high tech products and know-how, or in other words, it has a comparative advantage in the lower steps. Therefore, the presence of Iran in the field of high-tech industries requires proper planning, adopting appropriate supportive policies, and in one word, requires a vertical-selective policy in accordance with different time horizons.
Vertical-selective policies are a set of measures in the short, medium, and long-term horizons of export goods and major export destinations. Therefore, the country must have measures that can be used to grow its currency and its continuity, what goods to export to and which countries there are, or whether there are problems or problems and obstacles to their realization.
